اندیشه

اخلاق علیه اخلاق؛ امکان و امتناع نقد اخلاقی‌ اسلامیسم در اندیشه شریعتی

آغاز سخن در زمانه یی که اخلاقیات رسمی‌، اعمال آمرانه هنجارها و “کد‌-رفتارهای” “احکام” شریعت‌محور است، آیا دعوت به اخلاق امری “اخلاقی‌” است، یا کوششی هر چند ناخواسته برای استمرار روابط هژمونیک اقتصادی- اجتماعی موجود در مناسبات سلطه است؟ طرحی نو

می‌شود به سراغ «خدا» رفت

زیتون- طاها پارسا: ویروس کرونا در ایران برای نخستین بار در «شهر مقدس قم» شناسایی شد و از این شهر به سراسر ایران گسترش یافت. جایگاه مقدسی که دهه‌هاست جمهوری اسلامی و بخشی از روحانیت شیعه برای شهر قم ساخته

رومینا-داس؛ و ضرورت یک گذار

دخترکی دیگر قربانیِ شده. پدری غیرت ورزیده و دخترش را سر بریده است. به چه علت؟ که چرا بر سر سفره­ی عقد نمی­نشیند و مَهریه طلب نمی­کند و قَبِلتُ بر زبان نمی­آوَرَد. روایتها بر سر این ماجرا بسیار است. آنچه

نبود و امتناعِ نقد؛ بحثی در باب شرایط امتناع

  ۱: در این وجیزه کوشش می‌شود تا نخست تعریفی از نقد به دست داده شود و پس از آن بر شرایطِ امکان یا امتناعِ آن در جوامع اسلامی، مخصوصا افغانستان و ایران و تا حدی به صورت اندک و

انتظاری از «خدا» ندارم

زیتون- طاها پارسا: ویروس کرونا در ایران برای نخستین بار در «شهر مقدس قم» شناسایی شد و از این شهر به سراسر ایران گسترش یافت. جایگاه مقدسی که دهه‌هاست جمهوری اسلامی و بخشی از روحانیت شیعه برای شهر قم ساخته

اندیشه‌ی احمد مفتی‌زاده در نسبت با رواداری و بلوغ روانی از منظر ژان پیاژه

 ژان پیاژه روان‌شناس شهیر سوئیسی (۱۸۹۶-۱۹۸۰) که وی را به عنوان یکی از ستونهای روانشناسی معاصر و مبدعین تئوری شناختی می‌شناسند. با تمرکز بر روند تحولی رشد، به تبیین دوره‌ها و مراحل مختلف رشد شناختی انسان پرداخت. پیاژه معتقد بود

فساد ساختاری و ناکارآمدی اصلاحات غیر ساختاری در شرایط کنونی ایران

درآمد: نوشتار حاضر در باب ناکارآمدی راهبرد صرفا انتخابات-محور برای اعمال اصلاحات در ساختارهای سیاسی، اداری و اقتصادی ایران امروز و مبارزه با فساد ساختاری گسترده ای‌ است که آن را فرا گرفته. راهبردی که اصلاحات و اصلاح‌طلبی را به

غیبت «خدا» ممکن است

زیتون- طاها پارسا: ویروس کرونا در ایران برای نخستین بار در «شهر مقدس قم» شناسایی شد و از این شهر به سراسر ایران گسترش یافت. جایگاه مقدسی که دهه‌هاست جمهوری اسلامی و بخشی از روحانیت شیعه برای شهر قم ساخته

بر ما بسی کمان ملامت کشیده‌اند

به دنبال مصاحبه اخیر صاحب این قلم در باب اپیدمی کرونا و کارکرد دین و خدا ( زیتون.فروردین ۱۳۹۹) چند تن از عالمان و عامیان قدم به میدان نقد و جرح نهادند و در دفاع از ساحت روحانیت و دیانت،

شق‌القمری که «ما» را دو شقه کرده است

مقدمه از دیرباز، آیات نخستین سورۀ قمر دربارۀ شکافتن ماه در میان مفسران و متکلمان اسلامی محل بحث بوده است. جمعی بر این رأی رفتند که این آیات از معجزۀ بزرگی که در زمان پیامبر اسلام به وقوع پیوست سخن

فساد ساختاری و اصلاحاتِ غیرساختاری

درآمد: نوشتار حاضر و بخش دوم آن، که به فضل حق سپس‌تر منتشر خواهد شد، چند ماه پیش از انتخابات اخیر به نگارش در آمد، اما بنا به دلایلی انتشار عمومی آن را تا پایان برگزاری انتخابات به مصلحت ندانستیم،

چه انتظاری از دین؟

طرح موضوع پرسشِ «چه انتظاری از دین» و یا دقیق تر «از دین چه انتظاری می توان داشت؟»، پرسش از کارکرد دین و به عبارت دیگر پرسش از فایده و یا فواید دین برای آدمیزاد است. بالاخره هر پدیده ای

«خدا» وجودی قانون‌مند است

زیتون-طاها پارسا: ویروس کرونا در ایران برای نخستین بار در «شهر مقدس قم» شناسایی شد و از این شهر به سراسر ایران گسترش یافت. جایگاه مقدسی که دهه‌هاست جمهوری اسلامی و بخشی از روحانیت شیعه برای شهر قم ساخته بود،

کرونا، ملاصدرا و معضل شر

پس از شیوع ویروس کرونا بار دیگر معضل شر بر سر زبان‌ها افتاد و این‌که خدا کجاست تا ما را از شر این ویروس نجات دهد.چندی از دوستان من نیز پرسش‌هایی ازین دست چه از سر کنجکاوی و چه از

اپیدیمیِ کرونا و چرایی شر؟

چکیده انسان در زنده‌گی با مصایب و ناملایمات زیادی روبرو است که علی‌القاعده «شر» نامیده می‌شوند. شرور اصولاً به دو دسته‌ی: ۱) شرور اخلاقی و ۲) شرور طبیعی تقسیم می‌شود. شرور اخلاقی نتیجه‌ی سوء اختیار آدمی است و بنابراین، مسئولیّت

«خدا» به هر دردی نمی‌خورد

زیتون- طاهاپارسا: ویروس کرونا در ایران برای نخستین بار در «شهر مقدس قم» شناسایی شد و از این شهر به سراسر ایران گسترش یافت. جایگاه مقدسی که دهه‌هاست جمهوری اسلامی و بخشی از روحانیت شیعه برای شهر قم ساخته بود، در

زنان و انقلاب اکتبر ۱۹۱۷

مشارکت زنان در انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ مشروط به شرایط و رویدادهایِ تاریخی گوناگون و مهیج روسیه است. به سخنی دیگر رویدادهای ناآرام و بحرانهای سال ۱۹۱۷ را میتوان تا حدودی فقط در شرایط اجتماعی، نظامی، و اقتصادی آن دوران بیان

از اسلام‌ سیاسی به پسااسلام‌گرایی سیاسی

۱) از تجربه‌ی نوزایی به تجربه‌ی اسلام سیاسی نخستین مرحله‌ی اصلاح‌گرایی در تاریخ معاصر عرب، معاصر با دوره‌ی نوزایی بود،که این دوره نیز خود توأمان با چالش استعمارگری همزمان گشت. از همین‌رو متون دینی به‌منظور یکپارچه کردن صفوف و بسیج

گزینه انتخاب و انتخابات در ایران 

در ایران گزینه انتخاب با بیعدالتی و گزینه انتخابات با عدم آزادی روبروست. از گذشته دو کنش سیاسی در مورد انتخابات در کشور ما وجود داشته است. کنش اول اعتقاد دارد که تحت هر شرایطی نباید صحنه انتخابات را رها کرد.

عشق، آفرینش و عیسی مسیح

مروری بر مفهوم عشق در نظریه انگیزش الهی لیندا زگزبسکی نگارنده پیشتر در دو جستار مجزا  یکی با عنوان  «نظریه انگیزش الهی و مسئله شر»  و دیگری «زگربسکی، الگوگرایی و نظریه ارجاع مستقیم» به بخشی از اندیشه ها، آرا و

کانتی‌بودن به چه معناست؟

نویسنده: ناتانیل جیسون گلدبرگ / ترجمه: محمدرضا واعظ شهرستانی مقدمۀ مترجم: پیش‌تر در طی یادداشتی به معرفی کتاب جغرافیای مفهومی کانت[۱] اثر پروفسور ناتانیل جیسون گلدبرگ[۲] استاد فلسفه دانشگاه واشنگتن-لی پرداخته بودم.[۳] در آن مجال اشاره کردم که تخصص اصلی گلدبرگ پژوهش

چادر؛ حجاب برتر اسلامی یا پوشش کهن ایرانی؟

در شاهنامۀ فردوسی بارها به چادر همچون پوشش زنان ایرانی پیش از اسلام اشاره شده است. مثلاً گردیه، از زنان نامدار ایران کهن، از چادر استفاده می‌کند: بینداخت آن نامدار افسرش/  بیاورد فرمانبری چادرش هنگامی که افراسیاب مطلع می‌شود که

نواندیشی دینی و پسادنیوی‌گرایی

هدف این نوشتار طرح بحثی است در مورد نسبت میان «نواندیشی دینی» و «پسادنیوی‌گرایی» (post secularism) با قرائت یورگن هابرماس. گرچه هیچ‌یک از این دو مفهوم به‌طور تفصیلی مورد بحث و بررسی قرار نمی‌گیرند اما به ناگزیر با طرح نکاتی

قرائات سبع؛ خطای هزار ساله

تقریبا در همه کتاب های موسوم به «علوم قرآنی» بحث «قرائت های هفتگانه» مطرح شده است. اصلِ قرائت های هفتگانه در دو حوزه مطرح است: ۱ – تفاوت در لهجه های ابتدائیِ «زبان عرب» در قرائت قرآن. ۲ – تفاوت

تأملی دوباره در باره مفهوم چند صدایی بودن قرآن

درآمد چندی پیش به مناسبت چهلمین سالگرد درگذشت آیت الله طالقانی در «زیتون» منتشر شد و در آنجا از تعبیر چندصدایی بودن قرآن در مقام تفسیر یاد کردم. در پی آن دوست گرامی جناب آقای دکتر فرهاد بهبهانی نقدی نوشت

اگر به گاه آمده باشی: درباره برایان مک گینس

هفته گذشته در اخبار خواندم که برایان مک گینس، فیلسوف انگلیسی، در سن نود و دو سالگی روی در نقاب خاک کشید و « رفت و منزل به دیگری پرداخت». شهرت مک گینس در عالم فلسفه، عمدتا به سبب انتشار

قرآن به چه کار می­آید ؟

درآمد دوست و اندیشمند بزرگوار جناب آقای حسن یوسفی اشکوری، نظراتی در مورد نوشته­ی اینجانب پیرامون مقاله­ی قبلی ایشان تحت عنوان «طالقانی و بازگشت به قرآن» نگاشته‏اند که با عنوان «آیا از قرآن یک صدا شنیده می­شود؟» در زیتون به

ایران؛ انتخابات در نظام‌های غیردموکراتیک

درآمد: مجددا بحث انتخابات و شرکت و عدم شرکت در آن در ایران بسیاری از گروه‌های مختلف سیاسی را به‌خود مشغول داشته است. اما این‌بار بحث شرکت در انتخابات مخالفین زیادی دارد. در درون احزاب اختلاف بر سر شرکت در انتخابات