بایگانی

آلفرد تارسکی (۱۹۰۱-۱۹۸۳) یکی از ریاضی-منطق دانان بزرگ قرن بیستم است. مهم‌ترین تأثیر فلسفی او، تعریف معناشناختی[۳] صدق از طریق ارائۀ نظریۀ مطابقت صدق است.[۴] تعریف معناشناختی[۵] صدق، به این معناست که او مفهوم صدق را بر اساس مفهوم معنا ادامه…

در سه شهر و روستای دور از هم؛ تبریز، خراسان(مزینانِ) و طالقان (گیلیردِ)، ظرف هشت سال در سده پیش سه نوزاد با استعداد به دنیا آمدند که بعدها هرکدام با نقد آموزش‌های‌ سنتی حوزه‌های علمیه و بازگشت به قرآن نقش ادامه…

در‌حالی که طی سال‌های اخیر درباره‌ی آیت‌الله سیدمحمود طالقانی کتاب‌ها و مقاله‌های چندی نوشته شده‌است، نسبت به توضیح این موضوع که چگونه از دل نظام روحانیت و ساختار دانشِ اجتهادیِ مسلط، کسانی نظیر طالقانی با آن ویژگی‌های سیاسی و فکری ادامه…

پیش از ورود به بحث درباره دیدگاه اقبال برای فهم بهتر مطلب یادآوری مقدماتی چند ضرور می نماید: از هنگامی که اندیشمندان و روشنفکران مسلمان، بویژه اندیشمندان و روشنفکران اهل تشیع، با  رویکردی تحلیلی به بررسی قیام حسینی و علت ادامه…

درآمد در ارتباط با قیام امام حسین و واقعه کربلا و عاشورا، از پرسش های قابل تأمل این است که چرا برخی از اعضای خاندان علوی و از جمله برادر کهتر حسین محمدبن حنفیه و یا عموزاده و دامادش عبدالله ادامه…

مقدمه ژوزف وُروس[۱] در مقالۀ «در باب بنیان‌‌های فلسفی پژوهش‌های آینده»[۲] یادآوری می‌‌کند که «دانش‌پژوهی نمی‌‌تواند به شکلی مناسب یا کامل در غیاب فهم کارکرد فلسفه‌‌ای که زیربنای آن را تشکیل می‌‌دهد، تحقق یابد» (Voros, 2007: 70). درحالی‌‌که نقش چارچوب‌‌های ادامه…

 زیتون ـ محمد جواد اکبرین: امروز نهم شهریورماه، ۴۱سال از ربوده شدن امام موسی صدر می‌گذرد؛ او را امامِ گفتگو می‌خوانند؛ رهبر شیعیان لبنان که عمرش را در دعوت به همزیستی مسالمت‌آمیز و «شراکت انسانی» گذراند و برای گفتگو با ادامه…

در این فصل برآنم تا به رابطه سپهری با تکنولوژی و روایت او از مفهوم «درخت» در هشت کتاب بپردازم. تکنولوژی یکی از مضامین و مقولاتی است که می توان  درباره آن در اشعار سپهری سخن گفت. ابتدا پیشینه این ادامه…

آنچه من در بزم شوق آورده ام دانی که چیست؟     یک چمن گل یک نیستان ناله یک خمخانه می زنده کن باز آن محبت را که از نیروی او            بوریای ره نشینی درفتد با تخت کی[۱] ارمغان حجاز آخرین مجموعه ادامه…

فیلسوفانی همچون دکارت، لاک و هیوم شناخت(معرفت) را رابطۀ میان ذهن و واقعیت در قالب  «تجربه» می‌دانستند. برای مثال لاک بر اساس این جملۀ معروفش که”حواس در ابتدا در ایده‌های[۲] مشخصی قرار می‌گیرد”[۳]، بر این باور بود که ساختار ذهن ادامه…

حج همچون امامت، انتظار، عاشورا و شهادت یکی از چند موضوعی است که دکتر شریعتی آن را از اسلام برگرفته و پروژۀ فکری خود را به تمسک بر آن به پیش برده ، گسترش داده و عمق بخشیده است. حداقل ادامه…

درآمد خوانندگان سلسله مقالات «جستارهایی در تاریخ هفتاد سال نخست اسلام» به یاد دارند که در سال گذشته نوشتار بلندی با عنوان «پیامبر و خلفای نخستین در حدیث دیگران» در «زیتون» انتشار یافت و اندکی بعد در کنار دیگر مقالات ادامه…

زیتون– کاهش کنش متشرعانه و افزایش رشد بی‌دینی یا تحول سبک دینداری در جامعۀ ایران به‌ویژه در اقشار جوان این جامعه در دهۀ اخیر، با رشد گرایش‌های ملی‌گرایانه و مهین‌دوستانه همراه بوده است. در این ملی‌گرایی و میهن‌دوستی، توجه به ایران قبل ادامه…

یکی از مسائلی که در دوران نوین، دربارۀ نظام حقوقی اسلام پیش کشیده شده موضوع نابرابری خون‌بها و دیۀ زن و مرد است. در زمانه‌ای که برابری حقوق اساسی زن و مرد به یکی از آرمان‌های جوامع پیشرفته تبدیل شده ادامه…

امروزه با ظهور پدیده‌های تکنولوژیکی همچون رسانه‌های اجتماعی که موجب افزایش سرعت و سهولت تبادل اطلاعات شده‌اند، افرادی که دانش و توانایی سفسطه کردن و  بازی با لغات و مفاهیم را دارند به راحتی می توانند به اذهان عمومی در ادامه…

سخن گفتن از غزالی و فلسفه اخلاقش، براستی امری سهل الممتنع است. از آن جهت که آثار فراوانی هم از او و هم شرحهای بسیاری از آثارش در دسترس است، آسان نمود است، اما از آن جهت که غزالی میراث ادامه…

غالب دولتمردان، سیاستمداران و گروه‌های حامی در ایران با تقلیل مفهوم «امنیت‌ملّی» به بُعد نظامی و تهدیدهای خارجی، افکار عمومی را از دیگر جنبه‌های مهّم و برجسته‌ی آن منحرف می‌کنند. ارتباط‌دادن صرف مباحث امنیتی به متغیرهای بیرونی، در بهترین حالت ادامه…

چکیده: در این نوشتار کوشیده‌ایم نشان دهیم ۰اولاً؛ بر اساس نظریه رؤیاهای رسولانه قرآن از سه بخش تشکیل شده است:‌ ۱- روایت پیامبر از رؤیاهای خویش که می‌پذیریم روایت‌های صادقانه‌‌ای است. ۲-تعبیر پیامبر از رؤیاهای خویش که معلوم نیست صادق ادامه…

به موضوع «مرگ‌آگاهی» و تبیین این نگاه سپهری رسیدیم که حال که ما رونده به سمت نیستی هستیم و تفطنی به نیستی و زوال خود داریم، این آگاهی و تفطن چه آثار و نتایجی می تواند داشته باشد و انسان ادامه…

درآمد اول بگویم که من هم از گذشته‌ها (حتی از دوران نوجوانی) به تاریخ و موضوعات تاریخی علاقه‌مند بوده ام و هم بعدها به طور متمرکز روی تاریخ اسلام کار کرده و چند سالی نیز در دانشگاه تاریخ اسلام تدریس کرده ادامه…

امانوئل کانت(۱۷۲۴-۱۸۰۴) همواره در مورد نوسانی که به طور دائم میان جزم اندیشی لایب‌نیتسی[۲]  و شک‌گرایی هیومی[۳] تا آن زمان وجود داشت، ابراز نگرانی می‌کرد.  از نظر کانت، متافیزیک  تا  آن زمان در تاریکی در پی یافتن پاسخ بوده است ادامه…

(قسمت دوم و نهایی) ۱.  در «وحی بیداری» ما با نظامی از جهان روبرو می‌شویم که معرفت آن موضوع میراثی ۱۴۰۰ ساله است. این جهان ملکوت دارد. عالم غیب دارد. فرشتگان دارد. هدایت دارد. خدایی همه جایی دارد که ظاهر ادامه…

در این فصل مایلم به موضوع «مرگ» بپردازم. سپهری، به گواهی هشت‌ کتاب، شاعری مرگ اندیش بود و در این باب تاملات بسیار کرده بود. مقوله مرگ از موضوعات اگزیستانسیلی است که همه ما آدمیان با آن آشناییم.[۱] شاید قصه ادامه…

دکتر عبدالکریم سروش در سال‌های اخیر بحثی را آغاز کرده که نهایتا در قالب کتابی اینک در دسترس عموم است: کلام محمد، رویای محمد (انتشارات صقراط، ۱۳۹۷). من تا زمان خواندن این کتاب تصور مبهمی از بحث‌های ایشان داشتم و ادامه…

چکیده: چگونه فقهاء ما، با استناد به روایات مجعول فتوی می‌دهند که ولیّ صغیر می‌تواند او را به نکاح دیگری درآورد، بدون رضاء و اذن او. و تازه صغیر وقتی به سن بلوغ برسد، اختیار نسخ چنین نکاحی را ندارد، درحالیکه ادامه…

زیتون–ابوالفضل مظلوم‌زاده: اعتراض‌های چند هزار نفری مردم که در خیابان‌های رژیم‌های غیردموکراتیک اتفاق می‌افتد، بیش‌از آن‌که تصویری از قربانی‌شدگان سرکوب باشد، نتیجه‌ی سرکوب است. اما در مقابل، به تعبیر فوکو، «هرجا که سرکوب باشد، مقاومت نیز وجود دارد.» افرادی که امکان ادامه…

در ادامه بحثی که در فصل گذشته آغاز نمودم، مایلم در باب مفهوم «هیچ» به نکته‌ای اشارت نمایم. همان گونه که در فصول پیشین به تفضیل توضیح دادم، سهراب وقتی از «هیچ» یا «پشت هیچستان» یاد می‌کند، نوعی ساحت قدسی ادامه…

 رفرم دینی و پروتستانتیسم نقش مهمی در ظهور مدرنیته داشته است تا آنجا که برخی صاحب نظران برآمد مدرنیته و پیدایش جهان مدرن را بر دو پایه مهم عصر روشنگری و بسط انسان گرایی و عقلانیت از یکسو و رشد  ادامه…

چکیده: بر کسی که به اضطرار و درماندگی و زیر فشار و اجبار و تهدید، مرتکب گناهی شود، عذابی نیست، نه مورد مؤاخذۀ الهی است و نه مورد مؤاخذۀ قانون. اما جامعه و حاکمیت، مسؤولیت خود را در قبال این اشخاص ادامه…

مقدمه مترجم: قصدم برای نوشتن شرحی نوافلاطونی بود بر غزل معروف حافظ با مطلع: در ازل پرتوی حسنت ز تجلی دم زد / عشق پیدا شد و آتش به همه عالم زد برای نگارش چنان شرحی، لازم بود مکرر به دیدگاه‌های ادامه…