زیتون ـ یلدا امیری: مذاکرات هسته‌ای جمهوری‌اسلامی و قدرت‌های جهانی در حالی جریان دارد که در روزهای اخیر نشانه‌های سیاست گردش به شرق حکومت ایران توجه رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی را به خود جلب کرده است. نشانه‌هایی که به تحقیر ملی و تن دادن مطلق به روسیه و چین به عنوان قدرت‌های شرقی تعبیر شد. همزمان رسانه‌های جمهوری اسلامی خط غرب ستیزی که مطلوب رهبر جمهوری اسلامی است را پیش می‌برند.
خبرگزاری دولتی ایرنا، مصاحبه‌ای با کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه منتشر کرد، در این گفتگو جلالی سفر رئیسی به روسیه را «نقطه عطف در روابط تاریخی دو کشور» خواند و گفت که این سفر «نقشه راه همکاری جمهوری‌اسلامی و فدراسیون روسیه را رقم خواهدزد.»
پیش از این میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات روز ۸ دی مطلبی در نشریه فارین‌پالیسی نوشت که در آن با لحنی آمرانه و تحقیرآمیز آمده‌بود که روسیه و چین ایران را وادار کرده‌اند برخی خواسته‌های حداکثری خود را کنار بگذارد. این موضوع توسط سایت نورنیوز وابسته به علی شمخانی تایید شد. علاوه بر این اولیانوف تصویری از خود در جلسه با راب مالی، مذاکره‌کننده ارشد آمریکا در حال مذاکره درباره برجام منتشرکرد. کاربران شبکه‌های اجتماعی این تصویر را «توهین آمیز» و «تحقیر ملی» دانسته و نوشتند که این تصویر تداعی‌کننده عکس معروف نشست استالین، روزولت و چرچیل در تهران در سال ۱۳۲۰ بدون دعوت از شاه ایران است.
نشانه‌های تمجید از شرق و ستیز با غرب در نشست خبری سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارتخارجه جمهوری‌اسلامی نیز مشهود بود، او روز ۱۳ دی با قدردانی از نقش روسیه و چین، از سه کشور اروپایی بریتانیا، فرانسه و آلمان انتقاد کرد و گفت بر خلاف سه کشور اروپایی، «چین و روسیه دچار آلزایمر نیستند و می‌دانند که این آمریکایی‌ها بودند که فعالانه تلاش کردند برجام را از بین ببرند.»
خطیب‌زاده:«بین ایران و آمریکا نیز مسیر مشخصی برای تبادل نظر وجود دارد. این تبادل نظر برای جلوگیری از برخی سوءتفاهم‌ها و سوبرداشت‌ها به صورت مکتوب و غیررسمی از طریق هماهنگ کننده کمیسیون برجام انجام می‌شود.»
اما بخش مهم سخنان خطیب‌زاده تغییر مهمی بود که در سیاست مذاکراتی جمهوری‌اسلامی اتفاق افتاده است، او گفت: «بین ایران و آمریکا نیز مسیر مشخصی برای تبادل نظر وجود دارد. این تبادل نظر برای جلوگیری از برخی سوءتفاهم‌ها و سوبرداشت‌ها به صورت مکتوب و غیررسمی از طریق هماهنگ کننده کمیسیون برجام انجام می‌شود.» البته او ۶ دی ماه نیز این خبر را بدون توضیحات اعلام کرده و گفت: «با آمریکایی ها به صورت غیرمستقیم در حال تبادل متون به صورت غیررسمی و بدون سربرگ هستیم.» و در ادامه افزود: « این خبر بزرگی است که امروز (دوشنبه ششم دی ۱۴۰۰) در اختیار خبرنگاران می‌گذارم.» اما این جمله از خروجی خبرگزاریها حذف شد.
اگرچه ارتباط مکتوب به معنای گفتگوی نزدیکتر با مقامات آمریکایی و خروج از مذاکرات غیرمستقیمی است که آیت‌الله خامنه‌ای دستور آن را صادر کرده بود، اما خط خبری رسانه‌های حکومتی نشان می‌دهد که مقامات جمهوری اسلامی این تصمیم را در راستای حذف کشورهای اروپایی از نقش واسطه و میانجیگری اتخاذ کرده‌اند.
چرا این خبر مهم است؟
آیت‌الله خامنه‌ای هرگز غرب‌ستیزی خود را پنهان نکرده و سال‌هاست که از سیاست گردش به شرق سخن می‌گوید، اگرچه حمله‌های او بیشتر متوجه آمریکاست اما بارها از بی‌اعتمادی به اروپا و عهدشکنی آنان سخن گفته است. با آغاز مذاکرات در دولت رئیسی مقامات غربی بارها از خواسته‌های حداکثری و فرا برجامی جمهوری اسلامی سخن گفته و در مورد فروپاشی برجام هشدار دادند. «زیتون» پیشتر در یک خبر اختصاصی نوشت که آیت‌الله خامنه‌ای نمی‌خواهد از پیشرفت‌های اتمی نظام عقب نشینی کرده و به تعهدات برجامی بازگردد. مقامات اروپایی که پیش از این در تعامل با ایران، خروج ترامپ از برجام را محکوم می‌کردند، اکنون مواضعی سخت تر از آمریکا اتخاذ کرده‌اند و جمهوری‌اسلامی با حذف میانجیگری آنها، تصمیم دارد نقش اروپا را در مذاکرات کمرنگ کند، حتی اگر این تصمیم به قیمت مکاتبه مستقیم با آمریکا تمام شود یا نماینده روسیه همانند یک کشور اشغال شده از ایران سخن بگوید.
جمهوری اسلامی بارها از چین و روسیه، دو قدرت بزرگ شرق ضربه خورده، چین و خصوصا روسیه هرگز آنگونه که مقامات جمهوری اسلامی ادعا می‌کنند متحد ایران نبوده‌اند، اما با ایفای نقشی دوگانه در سیاست‌های خود از کارت ایران برای بازی مقابل غرب استفاده می‌کنند. دولت رئیسی نقطه مقابل دولت روحانی در سیاست خارجی است و توسط تندروهایی اداره می‌شود که همراستا با غرب‌ستیزی رهبر جمهوری‌اسلامی به دامان شرق پناه برده‌اند. به نظر می‌رسد قدرت‌گیری و نفوذ چهره‌های وابسته به جبهه پایداری، که «تندروترین گروه اصولگرا با قرائت خاص از اسلام» نامیده می‌شود در دولت و در جریان مذاکرات عامل شکل‌گیری سیاست‌های کنونی است. رهبر معنوی جبهه پایداری محمدتقی مصباح یزدی، تندروترین مجتهد و از مروجان خشونت برای حذف مخالفان در جمهوری‌اسلامی است.
کمی عمیق‌تر؛ دولت رئیسی در دست پایداری
ابراهیم رئیسی در انتخاباتی نمایشی با کمترین میزان مشارکت در تاریخ جمهوری اسلامی، به ریاست جمهوری منصوب شد. رئیسی تمامی مقامات دولتی را با مشورت رهبر و از میان چهره‌های اصولگرا انتخاب کرد، اما اصولگرایان معتدل عملا حذف شدند و دولتی با تندروترین طیف‌های اصولگرا تشکیل شد. محمد مهاجری، تحلیلگر سیاسی اصولگرا با بیان اینکه اصولگرایانی چون قالیباف سعی می‌کنند از دولت رئیسی فاصله بگیرند، می‌گوید: «دولت آقای رئیسی واقعا دولت همه اصولگراها نیست. بخشی از این دولت دست جبهه پایداری است و این جبهه دارد از اعتبار دولت آقای رئیسی ارتزاق میکند بدون آنکه هزینه‌اش را بپردازد.»
سعید جلیلی که در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲ نامزد جبهه پایداری بود اکنون در شورای راهبردی روابط خارجی اعمال نفوذ میکند، او که نماینده خامنه‌ای در شورای عالی امنیت ملی است، در کنار شمخانی، از مخالفان سرسخت برجام در مورد مذاکرات تصمیم گیری می‌کنند.
بیشتر بخوانید:
مذاکرات هسته‌ای؛ چرا همه ناراضی برگشتند؟
مذاکرات هسته‌ای؛ علی‌اکبر صالحی به آیت‌الله خامنه‌ای چه گفت؟
بازگشت دوربین‌ها به تسا؛ راه‌حل ایران برای «کش دادن» مذاکرات؟
اختصاصی زیتون: «شکست مذاکرات هسته‌ای برای نظام اهمیتی ندارد»
علی باقری، رئیس تیم مذاکره‌کننده، پیش از این معاون جلیلی بوده و از همفکران جبهه پایداری معرفی می‌شود، علاوه بر این برادرش مصباح الهدی باقری با دختر علی خامنه‌ای ازدواج کرده‌است.
علی نادری، مدیرعامل خبرگزاری دولت (ایرنا) عضو شورای مرکزی جبهه پایداری است. ایرنا همراستا با سایت نورنیوز خطوط سیاستگذاری در مذاکرات را دنبال میکند. در واقع تصمیم‌گیری، اجرا و خبررسانی مذاکرات در انحصار شاگردان مصباح است.
ایرنا در گزارشی با عنوان «چرا اروپا مواضع رژیم صهیونیستی را در مذاکرات دنبال میکند؟» نوشت که آمریکا با وجود زیاده‌خواهی‌ها به دنبال حصول توافق است اما اروپا «اصل مذاکرات را تخریب» میکند به این دلیل که نگران تضعیف اسرائیل و آسیب منافع اقتصادی خود در تجارت و فروش سلاح است و از ضعیف شدن نقش اروپا در مذاکرات نوشت. این خط خبری توسط نورنیوز نیز دنبال می‌شود.
مکاتبه با آمریکا آنگونه که سخنگوی وزارتخارجه گفته می‌تواند به تسریع مذاکرات کمک کند اما تندروهای حکومتی با تحلیل نادرست از روابط خارجی به دنبال کمرنگ کردن نقش سه کشور اروپایی هستند و به خیال خود اینگونه می‌توانند وزنه غرب را در مذاکرات سبک کنند، در حالیکه این سه کشور جزو طرف‌های توافقنامه برجام هستند و این تغییر تاثیری بر نقش آنها ندارد. علاوه بر این اروپا همواره مواضع معتدل‌تری نسبت به آمریکا در مورد ایران داشته و چنین اقداماتی تنها به تخریب روابط با کشورهایی منجر می‌شود که چند سال در برابر جمهوری‌خواهان تندرو و دولت ترامپ از جمهوری‌اسلامی حمایت کردند.
آیت‌الله خامنه‌ای و تندروهای حکومتی گمان می‌کنند که شرق به کمک آنها خواهدآمد، در حالی که چین و روسیه مدام در حال بده و بستان هستند، چین و روسیه حاضر نخواهندشد به قیمت به خطر انداختن روابط خود با غرب و کشورهای ثروتمند خاورمیانه با جمهوری‌اسلامی همکاری کنند، مواضع واقعی آنها تا پایان مذاکرات روشن نخواهد شد. همانگونه که ظریف در فایل صوتی منتشر شده گفت روسیه در مراحل آخر مذاکرات پیشین قصد برهم زدن توافق را داشت که به برخورد تند ظریف منجر شد.
یک پاسخ
شاه به سران متفقین در تهران نگفته بود من نمی خوام تو کنفرانس شرکت کنم ، بلکه ادم حسابش نکردند ، در این زمان قضیه فرق کرده و طرف اصلی دعوا ترجیح میده با نمایندگان ایران مستقیما مذاکره کنه و این طرف ایرانی هست که نمی خواد! آقای کنی اینرو نوعی مجازات میدونه که آمریکا بخاطر خروجش از برجام باید تحمل کنه ، شما ببینید حرف از این احمقانه تر میشه زد؟ آقای اولیانف که بجای ایران میره با راب مالی صحبت کنه ، کسی چه می دونه اون داره برای ایران احقاق حق میکنه یا برا خودش زد و بند؟ ایرانیها از کجا بفهمند که داره معامله ای با امریکا بر سر ایران انجام میده یا نظرات حکومت ایران رو مو به مو با امریکا در میان می گذارد؟ سیاست پیشه کردند! میخوان به امریکا محل سگ هم نگذارند تا امریکا ادم بشه! میخوان دلشون خنک بشه! شما به نماینده ایران در این دور از گفتگو ها دقت کنید و شخصیت این ادم رو ، همچنین تجارب اون در سیاست، اثبات عرضه و وجود برای برگزار کردن و شرکت در این مذاکرات که تا پیش از این تجربه اداره یک موسسه کوچک رو هم نداشته و تنها مزیتش جزو اقوام رهبر بودنه نشون میده که منافع ملی برای این اراذل و اوباش مثل شوخی و دست انداختن یک ملته! آقا نماینده ایران به خانمهای حاضر در جلسه نگاه نمی کنه! انگار اونها تا پیش از این مسلمان ندیده اند و برای اولین بار است که به یک مسلمان معتقد رسیده اند! روزنامه کیهان هم در تمجید از این عمل مومنانه قلم فرسایی می‌فرمایند! حل مسئله برجام به معنی حل مسئله مردم نیست ، حتی اگر روابط تجاری و اقتصادی ایران مثل پیش از تحریم هم بشود ، باید بدانیم سهم مردم از سرازیر شدن پول به این کشور به معنی سماق مکیدن و سرازیر شدن پول به جیب‌های گل و گشادی است که چند سالیست منتظر بوده اند و درست و حسابی تغذیه نشده اند و این جریان برای سالها ادامه می یابد تا عطش اینها فرو کش کند ، هیچ برنامه ای برای سر و سامان دادن به اوضاع بیکاری و فقر و مسکنت مردم ندارند و تمام برنامه هایشان ضرب العجلی و تسکین موقتی درد است، محمد رضا خاتمی درست می گوید که ما خیال میکردیم رفاه و سرو سامان دادن به اقتصاد مردم خواست حکومت است و تنها نمی خواهند اینکار بدست اصلاح طلبها باشد، ولی حالا مطمئنم رفاه مردم مورد نظر نیست و اصلا نمی خواهند مردم آسایش داشته باشند! خب، وقتی چنین سیاستی مد نظر باشد ، دیگر چه فرقی می کند پول باشد یا نباشد؟ دلیل اینکه این خط سیاستی یک دولت باشد که سعی در فقیر نگه داشتن مردم دارد ، تا آنجا که من می‌دانم در دنیا بی سابقه است و چرایش نیز لابد در اعتقادات دینی و مذهبی اینان است ! اما یک اصل ثابت که جهان همیشه بر اساس آن به حرکت ادامه داده اراده مردم در بودن یا نبودن حکومتهاست که هیچ حکومتی هر چند قوی و مقتدر نمی تواند در مقابل این خواسته قرار بگیرد و در انتها این مردمند که حرفشان به کرسی خواهد نشست
دیدگاه‌ها بسته‌اند.