زیتون- اگر تا به‌حال نامی از مزرعه‌های کلیک نشنیده‌اید یا خطر و تأثیر آن‌ها را جدی نگرفته‌اید، وقتش رسیده که در دانش و اطلاعات عمومی خودتان درباره سیاست، اقتصاد و شاید همه‌چیز تجدید نظر کنید.
برای آن‌که دچار هراس نشوید و یک وقتی فکر نکنید که پیر شده‌اید، باید به‌اطلاع برسانم که تنها نیستید؛ «جهانی» با شماست. موج تکنولوژی در دنیای اطلاعات و رسانه چنان شتاب گرفته است که پژوهش و تحقیق و نظریه‌پردازی دیگر پاسخگوی رفتار و تاثیر شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی نیست و بشر برای شناختن آثار این تکنولوژی خودساخته، نیازمند نوعی «پیش‌گویی» شده است. شاید به‌زودی ابزار هوش مصنوعی به کمکش بیاید و این وظیفه را به‌عهده بگیرد، البته اگر آینده‌ی هراسناکِ هوش مصنوعی هم‌خود نیازمند پیش‌گویی نباشد. خلاصه‌اش این است که این غول دیگر به چراغ بر نمی‌گردد…
برگردیم به اصل موضوع. مزرعه‌های کلیک یا به انگلیسی «کلیک‌فارم»ها. احتمالا شما هم دیده یا شنیده‌اید که در فضای توییتر فارسی به‌خاطر فیلترینگ و فقدان جذابیت‌هایی مانند اینستاگرام و فیس‌بوک، کاربران محدود‌تر و جدی‌تری دارد، به‌ندرت پیش می‌آید که یک توییت بیش از هزار لایک (ِواقعی) بگیرد. اما در این روزها که فضای سیاسی ملتهب و شبه‌‌رقابتی است، به‌کرات دیده شده است که یک توویت در همان دقایق اول تعداد لایک‌هایش از ده‌هزار هم می‌گذرد. کاربرانی هم در شبکه‌های اجتماعی دیده می‌شوند که میزان فالورهای آن‌ها به‌طور ناگهانی رشد کرده و یا نسبتی میان فعالیت‌های فرد با تعداد دنبال‌کننده‌هایش وجود ندارد. این‌گونه فعالیت‌ها امکان و خطر سوء‌استفاده از مزرعه‌های کلیک و راه‌اندازی و اجاره آن‌ها را از سوی برخی از سیاستمداران و جریان‌های سیاسی را هشدار می‌دهد.
آن‌چه در ادامه می‌خوانید چکیده و برگزیده گزارشی است که در وبلاگ Clickcease آمده و از سوی گروه منتا به زبان فارسی ترجمه شده است. زیتون به تناسب حوزه فعالیت خود و با توجه به خطرات و موانعی که مزرعه‌های کلیک می‌توانند در مسیر توسعه سیاسی ایران ایجاد کنند، اقدام به انتشار این مطلب می‌کند و با این کار می‌خواهد نظر مخاطبان خود را به فعالیت‌های غیرواقعی و کلاهبردارانه سیاسی در فضای شبکه‌های اجتماعی جلب کرده و بر اهمیت تطبیق محبوبیت‌ها و تأثیرگذاری فعالان رسانه‌ای و سیاسی در دنیای واقعی و مجازی تأکید کند.
مزرعه کلیک چیست؟
مزرعه کلیک (Click Farm) مکانی است که ترافیک اینترنتی را به صورت انبوه و برای اهداف مختلف تولید می‌کند. مزرعه کلیک گاهی از صدها و حتی هزاران نفر تشکیل شده که در پایانه‌های کامپیوتری کار می‌کنند. اما معمولا این مزارع کلیک، مکانی است که در آن تعداد نسبتا زیادی تلفن یا تبلت و سیم‌کارت وجود دارد که تیمی از اپراتورهای انسانی آن‌ها را اداره می‌کنند.
افرادی که در مزرعه کلیک کار می‌کنند، کارشان فقط کلیک کردن و یا کامنت‌گذاشتن است. کافی است از آن‌ها خواسته شود که مثلا فلان توییت را لایک کنند و برای فلان فرد دنبال‌کننده(فالوور) بسازند یا به یک کالا امتیاز بدهند یا روی یک تبلیغ کلیک کنند. آن‌ها گوشی‌ها و تبلت‌هایشان را روشن می‌کنند، با اکانت‌های مختلف، با نرم‌افزارهای تغییر آی‌پی و مک، ساعت‌ها و گاه روزهای متمادی روی موضوع مورد نظر کلیک می‌کنند و کامنت می‌نویسند و معمولا کارشان را تا جایی پیش می‌برند که تعدادی از کاربران واقعی هم از حجم لایک‌ها و تعداد فالورها جوگیر شده و موضوع مورد نظر را می‌پسندند.
مزارع کلیک خدمات متنوعی ارائه می‌دهند. برای کاربران شبکه‌های اجتماعی فالوور اضافه می‌کنند؛ پست‌های نوشته شده در شبکه‌های اجتماعی را لایک می‌کنند؛ در وب‌سایت‌ها یا رسانه‌های اجتماعی کامنت می‌گذارند؛ برای یک وب‌سایت ترافیک مصنوعی ایجاد می‌کنند؛ خبرها، عکس‌ها یا مقالات جعلی تولید می‌کنند، روی تبلیغات کلیک می‌کنند و خلاصه این‌که یک محتوا یا یک خبر یا یک کالا یا یک شخص را در شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی باد می‌کنند و آن را بزرگتر، محبوب‌تر، مهم‌تر و موثرتر از جایگاه واقعی نشان می‌دهند و با این کارهای مجازی بر ذهن کاربران شبکه‌های اجتماعی و افکار عمومی تأثیر واقعی می‌گذارند.
مزارع کلیک را میشود به راحتی در فضای اینترنت پیدا کرد که توسط دلالان دیجیتال اداره می‌شوند. این به این معنی است که می‌توانید با صرف هزینه، یک شخص یا یک بات را استخدام کنید تا روی هر چیز آنلاینی که می‌خواهید کلیک کند یا با آن تعامل داشته باشد.
صنعت مزرعه کلیک در سال‌های اخیر رشد زیادی داشته است. سال‌ها پیش، شرکت‌های معدودی بودند که خدمات کلیکی ارائه می‌کردند، اما حالا این حوزه اشباع شده است. یکی از دلایل این موضوع این است که چیزهای بیشتری برای کلیک کردن وجود دارد. اهمیت شبکه های اجتماعی برای رشد کسب و کارها بیشتر شده است و تعداد شبکه‌های اجتماعی نیز بیشتر و بیشتر میشود.
کلیک‌فارم‌ها کجا هستند؟
یک مزرعه کلیک را می‌توان در هر جایی راه‌اندازی کرد. هر کسی می‌تواند فقط با یک لپ‌تاپ و چند تلفن همراه یا تبلت و تعداد انگشت‌شماری از افراد یک مزرعه کلیک راه‌اندازی کند. هر چند، به نظر می‌رسد بیشتر عکس‌ها و فیلم‌های مربوط به مزارع کلیک در دنیای واقعی مربوط به آنهایی است که در چین مستقر هستند یا توسط تیم‌های چینی اداره می‌شوند اما طبق تحقیقات انجام شده، بیشتر مزارع کلیک در کشورهای چین، هند، بنگلادش، تایوان، ویتنام، قزاقستان، روسیه، تایلند، ونزوئلا، اندونزی، فیلیپین و آفریقای جنوبی فعالیت می‌کنند.
اگرچه کلیک‌فارم‌ها اغلب در کشورهای کم درآمد که نیروی کار ارزان دارند یافت می‌شوند، اما گزارش‌هایی از مزارع کلیک در اروپا و ایالات متحده نیز وجود دارد. طبق تحقیقات انجام شده، مزارع کلیک کوچکی یافت شده است که افراد معمولی در خانه‌های خود، در مناطق روستایی ایالات متحده و یکی نیز در کشور سوئد، راه اندازی کرده بودند.
یکی از این اپراتورها در بنگلادش، توضیح می‌دهد که چگونه یک مزرعه کلیک کوچک را اداره می‌کند. او چندین گوشی قدیمی را به یک لپ‌تاپ متصل کرده و به قول خودش پول خوبی نیز به دست می‌آورد.
مزارع کلیک را می‌توان با کارگران دورکار و به طور موقت نیز اداره کرد. بسیاری از سایت‌هایی که کلیک می‌فروشند، فعالیت‌های کلیک انسانی را به فریلنسرها برون‌سپاری می‌کنند. هر کسی که به اینترنت متصل است می‌تواند به سایت‌های پرداخت به ازای کلیک دسترسی پیدا کند. پس از تکمیل یک فرم ثبت نام مختصر، می‌توانید تنها در عرض چند دقیقه بر روی بنرها کلیک کنید، تبلیغات ویدیویی تماشا کنید و Captchaها را حل کنید.
آیا مزرعه کلیک غیرقانونی است؟
به طور کلی خیر، مزارع کلیک غیرقانونی نیستند. از آنجایی که کلیک‌فارم‌ها عمدتا خدماتی را ارائه می‌دهند که از نظر فنی قانونی هستند، نمی‌توان گفت که خود آن‌ها غیرقانونی هستند. اکثر کارهایی که مزارع کلیک انجام می‌دهند کاملاً پیش پا افتاده و معمولی هستند. لایک‌‌کردن پست‌های اجتماعی، کپی و پیست کردن نظرات، دنبال کردن پروفایل‌های اجتماعی و به اشتراک‌گذاری پست‌ها، همه این اقدامات قانونی هستند، حتی اگر به آن‌ها ایراداتی وارد باشد.
حقیقت این است که هیچ قانونی علیه مزارع کلیک در سراسر جهان وجود ندارد. ظاهرا مزرعه کلیک در چین غیرقانونی است که البته این مورد به قانون مبارزه با رقابت ناعادلانه چین (AUCL) مربوط میشود. نقدها و نظرات جعلی یا کلیک بر روی تبلیغات پولی همراه با تقلب جزو مزیت‌های ناعادلانه رقابتی قلمداد می‌شوند. اما همه این موارد، خود مزارع کلیک را غیرقانونی نمی‌کنند، اما در صورت افشا، برخی از رفتارها و اعمال آن‌ها می‌تواند غیرقانونی باشد.
خودکار کردن کلیک ها
داشتن ارتشی که روی پست‌ها و لینک‌های اجتماعی کلیک کنند یک چیز است، اما راه آسان‌تر، خودکار کردن کلیک‌ها است. بات‌ها نرم‌افزارهایی هستند که نوشتن و تولید آن‌ها نسبتا ساده است. به همین دلیل روز به روز بر تعداد آن‌ها افزوده میشود. در واقع، تصور بر این است که تقریباً نیمی از کل ترافیک اینترنت را بات‌ها تشکیل می‌دهند. برخی نیز این رقم را تا ۶۰ درصد اعلام می‌کنند.
وقتی صحبت از فعالیت‌های مزارع کلیک میشود، بات‌ها و بات‌نت‌‌ها نقش مهمی ایفا می‌کنند. یک برنامه نویس اهل کنیا از بات‌هایی صحبت می‌کند که برای ایجاد لایک در حساب‌های اینستاگرام و فیس بوک ایجاد می‌کند. او می‌گوید از همین بات‌ها برای فالو کردن خودکار افراد نیز استفاده می‌کند، روشی محبوب که با آن لیست فالوورهای خود را بزرگتر می‌کند. اما او به یک نوع دیگر از بات‌هایی که می‌شناخت اشاره می‌کند:«دوست من ۵۰ تلفن همراه را به هم متصل کرد که همگی حساب‌های مختلف گوگل داشتند و طوری طراحی شده بودند که روی برنامه‌ها و تبلیغات کلیک کنند». به همین سادگی؟ “این یک شکل کاملاً پیشرفته از ربات‌ها است …
