زیتون ـ احسان نادرپور: بازی چهارشنبه شب رئال مادرید و رئال مایورکا جدا از جذابیتش برای فوتبال دوستان بعد از تعطیلات کرونایی، یک حاشیه خاص هم برای ایرانی­‌ها داشت. تبلیغات دور زمین در این بازی که مربوط به سه شرکت ایرانی «دیجی کالا»، «کافه بازار» و «اسنپ» می­‌شد، توسط صدا و سیما سانسور شد. این کار به واکنش صاحبان این کسب و کارها و کاربران شبکه‌های اجتماعی منجر شد.

پیش از این مسئولان صدا و سیما بارها از کمبود بودجه نالیده‌اند و چندی پیش هم تعطیلی دو شبکه فرامرزی این سازمان؛ العالم و پرس تی وی به علت مشکلات مالی خبرساز شد.

آبجو و شرط­بندی آزاد، استارت آپ ممنوع!

در بازی چهارشنبه شب هر زمان که تبلیغات این سه شرکت ایرانی در اطراف زمین نمایش داده می­‌شد، تصاویر صدا و سیما قطع می­‌شد و به تکرار صحنه­‌های قبلی  یا نمایش بخش‌های غیر حساس بازی همزمان در لیگ جزیره می‌پرداختند. نکته‌ دیگری که در این ماجرا از چشم تماشاگران دور نماند تبلیغات مربوط به سه سایت شرط­بندی و همچنین دو شرکت آبجوسازی بود.  به دنبال این اقدام صدا وسیما یکی از بنیان­گذاران دیجی کالا، حمید محمدی، در صفحه توییتر خود به آن اعتراض کرد و نوشت:

«از نظر صداوسیما تبلیغ برندهای آبجوسازی و شرط‌بندی در کنار زمین فوتبال بی‌اشکال است اما تبلیغ دیجی‌کالا، کافه‌بازار و اسنپ اشکال دارد و نیاز به سانسور. با این رویکرد رویای خلق برند ملی را باید فراموش کنیم.»

کافه بازاری‌ها هم ساکت نماندند و در اعتراض به سانسور صدا و سیما دست به توییت شدند. حسام آرامندهی، عضو هیئت مدیره کافه‌بازار هم در اعتراض به این اتفاق در توئیترش نوشت: «به نظرتون چه تفکری در صدا و سیما باعث میشه تبلیغات دور زمین کافه بازار، دیجی‌کالا و اسنپ در فوتبال دیشب رئال مادرید سانسور شه؟ چه خصومتی با برندهای ایرانی دارند؟»

امیر حقیقت مدیر روابط عمومی بازار هم توییت کرد:«پسرم وسط تماشای بازی رئال مایورکا با حرص‌ می‌پرسه: «این بازی که تماشاچی هم نداره، چرا هی صحنه تکراری پخش می‌کنند؟ می‌گم: «دیدی دور زمین، یک لحظه آگهی «تماشای رایگان فیلم و سریال در بازار» اومد؟ بعدش دیگه نیومد.»

در ادامه امیرحسن موسوی، مدیر روابط عمومی دیجی کالا هم ضمن عذرخواهی از تماشاگران خبر داد که این شرکت برای بازی ال کلاسیکو هم ۱۰ دقیقه از تبلیغات دور زمین را خریداری کرده است و  نوشت «خبر بد اینکه دیجی‌کالا در ال‌ کلاسیکوی بعدی ۱۰ دقیقه تبلیغ دور زمین گرفته. به نوبه خودم ازتون عذرخواهی می‌کنم که ۱۰ دقیقه از بازی رو به دلیل زحمتی که به صداوسیما می‌دیم و سانسوری که خواهد شد، از دست خواهید داد.»

در همین حال یکی از شرکت­‌های شرط­بندی که در بازی رئال مادرید و رئال مایورکا تبلیغش نمایش داده شد، متعلق به یکی از ایرانیان ساکن هلند است. سایت «بت برو» که در حوزه پیش‌بینی فوتبال و بازی‌های کازینویی آنلاین فعالیت می­‌کند اسپانسر برخی افراد در حوزه موسیقی هم شده است. به عنوان نمونه حمید صفت خواننده زیرزمینی رپ در داخل ایران برای ساخت برخی کلیپ­‌هایش این سایت را تبلیغ کرده است.

پیش از این هم در سال گذشته سایت‌های شرط بندی «بت بال ۹۰» متعلق به مافیای سایت­‌های شرط­بندی فرشید امیر شقاقی و همچنین سایت ۱xbet تبلیغات­شان به صورت آزادانه در پخش زنده این فوتبال‌ها در شبکه­‌های ورزش و شبکه ۳ صدا و سیما پخش کرده بودند.

بیشتر بخوانید:

پا در کفش صدا و سیما، دست در دست توییتر

پلیس فتا و «مشکل‌گشایی» از شرط‌بندی

سر رشته‌ی سایت­‌های شرط‌بندی به کجا می‌رسد؟

تبلیغات ایرانی چطوری سر از لالیگا در آوردند؟

دو شرکت­‌ با نام‌های «AVC football» و P11 توانستند با یک ترفند و یک تکنولوژی به نام Digital replacement technology تبلیغات دور زمین فوتبال را برای مخاطبان مکان­‌های مختلف دنیا به صورت اختصاصی نمایش دهند. با این روش به طور مثال در غرب آسیا و خاورمیانه، در هر کشوری که حق پخش بازی­‌های لالیگا را بخرد، تبلیغاتی مخصوص همان منطقه جغرافیایی نمایش داده می‌­شود و در نتیجه تبلیغات دور زمین در یک بازی به خصوص در تلویزیون ایران و تلویزیون اسپانیا متفاوت است.

شرکت­‌های پارس آنلاین و اسنپ اولین شرکت­‌های ایرانی بودند که توانستند تبلیغات خود را در پخش بازی های لالیگا در غرب آسیا قرار دهند.

این مدل تبلیغات که هم برای شرکت­‌های ایرانی به نسبت تبلیغات صدا و سیما قیمت مناسب‌تری دارد و هم برای شرکت پخش‌کننده سود بیشتر، از فصل پیش کلید خورد.  شرکت­‌های پارس آنلاین و اسنپ اولین شرکت­‌های ایرانی بودند که توانستند تبلیغات خود را در پخش بازی های لالیگا در غرب آسیا قرار دهند. شرکت­‌های ایرانی توسط یکی دو رابط که یکی از آنها جزو افراد پر نفوذ در حوزه فوتبال است و در دعوت از بازیکنان معروف دنیا به ایران نقش داشته است تا کنون توانسته‌­اند تبلیغات خود را در این بازی‌­ها به نمایش بگذارند. این افراد علاوه بر ارتباط با این شرکت اروپایی با برنامه­‌های صدا و سیما نیز همکاری می­‌کنند و در ازای پرداخت مبلغی تبلیغات برنامه‌­های ورزشی را به صورت انحصاری در اختیار خودشان می‌­گیرند.

عادت صدا و سیما به انحصارطلبی

این اتفاق اما برای اولین بار نیست که در ایران رخ می‌­دهد. در وضعیت‌هایی مشابه، صدا و سیما چندسالی است که تلاش می‌کند تا راه­‌های تبلیغات تصویری از مسیر این سازمان خارج نشود.

در سال‌های ۹۴ و ۹۵ بود که شبکه جِم برای اولین بار اقدام به تبلیغ رایگان و یا ارزان کالاهای ایرانی و فیلم­‌های در حال اکران کرد. در همان سال که اتفاقا این شبکه ماهواره­‌ای هم در دوران اوج خودش قرار داشت؛ فروش فیلم­‌های در حال اکران ایران به اوج خودش رسید و فروردین ۹۵ یکی از پرفروش‌ترین ماه‌­های تاریخ سینمای ایران شد.

بسیاری از کارشناسان و رسانه­‌ها علت این اتفاق را تبلیغات شبکه جم می‌­دانستند. آن هم درست در زمانی که صدا و سیما محدودیت­‌های فراوانی را برای انتشار تیزر تبلیغاتی فیلمسازان در تلویزیون ایجاد می­‌کرد و با حذف برخی بازیگران، دیالوگ‌ها و صحنه‌ها از تیزر تبلیغاتی فیلم و دریافت مبالغ کلان برای پخش آن عملا  تبلیغ را برای اهالی سینما اگر نه غیرممکن، بسیار سخت می­‌کرد.

علاوه بر محصولات و کالاهای خصوصی، شرکت‌های نیمه‌دولتی و دولتی هم برای تبلیغات‌شان به سراغ جم تی وی می‌­رفتند، که یکی از نمونه‌های پر حاشیه‌ آن بانک ملی بود.

کار تا آنجا پیش رفت که علاوه بر محصولات و کالاهای خصوصی، شرکت‌های نیمه‌دولتی و دولتی هم برای تبلیغات‌شان به سراغ جم تی وی می‌­رفتند، که یکی از نمونه‌های پر حاشیه‌ آن بانک ملی بود. پس از این اتفاق بود که با فشار رسانه­‌های اصولگرا و امنیتی و ربط دادن مدیران این شبکه ماهواره به مجاهدین خلق تلاش شد تا جلوی پخش و سفارش تبلیغات به این شبکه گرفته شود.

قوه قضاییه وارد عمل شد و با تعطیلی چند دفتر سینمایی و احضار سینمایی‌ها به شکل رسمی خبر ممنوعیت تبلیغ محصولات ایرانی در تلویزیون‌های خارج از ایران را اعلام کرد، تا صدا و سیما مانند قبل بتواند در این زمینه یکه تازی کند. یک سال بعد  از آن هم خبر ترور سعید کریمیان، مدیر شبکه جم تی وی در استانبول مخابره شد.

انحصارطلبی صدا و سیما فقط  در مقابل رسانه‌های رقیب برون‌مرزی نبوده و نیست.

بیش از یک دهه است که سازمان صدا و سیما با فدراسیون فوتبال ایران برای حق پخش بازی‌های لیگ برتر دعوایی بی‌پایان دارد. صدا و سیما حاضر نبود حق پخش مورد نظر فدراسیون را بپردازد و حتی زمانی که فدراسیون به یک‌دهم مبلغ اولیه هم رضایت داد بر سر آن توافق نشد و صدا و سیما بر مبلغ پیشنهادی خود ماند، طبیعتا به علت انحصار پخش تصویری، فدراسیون فوتبال نتوانست بیشتر از یک هفته برای جلوگیری از راه دادن دوربین های تلویزیون به استادیوم‌ها مقاومت کند و صداو سیما به وزرشگاه برگشت.

بار دیگر زمانی که این سازمان از تبلیغات دور زمین هم حقی جداگانه می‌خواست، دعواها در پخش زنده مسابقات بالا گرفت.

یک بار در بازی استقلال تهران و آلومینیوم در سال ۹۱ صدا و سیما پس از تاخیری طولانی در پخش بازی اقدام به تصویربرداری از فاصله بسیار دور کرد تا تبلیغات دور زمین مشخص نباشند.

بار دوم هم در آبان ۹۶ بود که همزمان با بازی استقلال تهران و نفت آبادان تصاویر را به صورت نصفه فیلمبرداری می‌کردند و زمانی که بازی در منطقه بالایی زمین در جریان بود عملا تصویری از بازی پخش نمی‌­شد تا صدا و سیما مجبور نباشد تبلیغی که پولی برایش دریافت نکرده را پخش کند. بار دوم  اما فدراسیون فوتبال ساکت ننشست و ناگهان بر روی تبلیغات دور زمین این نوشته ظاهر شد که: «به خاطر تصویربرداری غیراستاندارد صدا و سیما از مردم شریف عذرخواهی می­‌نماییم»

به این انحصارطلبی و یکه تازی صدا سیما می‌توان سیاهه‌ای از ممنوعیت ماهواره، حق انحصار تلویزیون­‌های اینترنتی که توسط مجلس قبل در اختیار صدا و سیما قرار گرفت و ده­‌ها مانع دیگر برای تولیدکنندگان شبکه­‌های اینترنتی داخل ایران را هم افزود. با وجود این هنوز سازمانی ضررده و بلعنده بودجه است و مجبور به تعطیلی شعبات خود.