نگاه به عبدالکریم سروش از چشمان گلشیفته 

علی شمایلی

چندان گزافه‌گویی نیست اگر آن چهار بندی را دکتر سروش برای دفاع و بیان چرایی تاختن خود به خانم فراهانی نوشت، جستاری بلند و چالش افکن برای واکاوی مسائلی چون فراخی فرامینِ گزاره های اخلاقی و دیگرشدگی آن، دامنه حق گزینش و کردار آزادانه افراد، درستی یا نادرستی نقد و نظر دیگران به ویژه اهل اندیشه و نظر در باره گزینش و کردار روزمره ی دیگران، و روایی و ناروایی ورود افرادی چون ستارگان هنر و ورزش به جهان سیاست بیانگاریم.

سروش خود را بیهوده و از سر خبط و خطا، در تنگنا و دشواری نقد و نظر در باره خانم گلشیفته انداخت ولی این خطای ایشان، گشودن راه و شیوه های مبارک است برای مطالعه و بررسی دیدگاه های پیشین سروش در باره ی آن جستارهایی که اشاره رفت. پیش از ورود به واکاوی آنچه سروش در این دفاعیه چهاربندی -یک تا چهار- نوشت، بر خود لازم می دانم این را یادآوری کنم که در جهان سیاست -به ویژه در دوره ی بی رحم شبکه های اجتماعی مجازی- ورود و بیان نظر هر کسی، بخصوص اگر صاحب کتاب و منبر و اهل قلم و نظر باشد، همین واکنش ها را خواهد داشت. در میان مردمان ایران که روابط قدرت و سیاست زندگی آنان را دچار پریشانی و جان و دل شان را دچار روان نژندی کرده است، این پنداشت زهرآلود برساخته شده که سیاست و قدرت پیوندی تنگاتنگ با منافع بدیهی وحقوق راستین و نخستین آنان دارد، پس در برابر اندیشه و بیاناتی که آنها را ناهمساز با اندیشه ها، آرا و منافع سیاسی خویش می انگارند، واکنش خشم آلود و گاه دشمنانه دارند.

دکتر سروش با اینکه سال ها بخاطر نگاه نوین او به نقش دین در قدرت، نقش علم و عقل در فهم مذهب و بدفرجامی نظام های ایدئولوژیک، از سوی حواریون قدرت و اصحاب مکنت و پیروان فقاهت، مورد نواختن قرار گرفته، بی آنکه چندان وقعی به آن همه بیداد نهد، وقتی نقد و نظرش در باره گلشیفته با واکنش گسترده ی مردمانی که برای دگرگونی چشم به فردا دوخته و امیدی برای دادستانی در آتش خیال و اندیشه پخته بودند، روبرو گردید این چهار بند را چنان شتاب آلود برای بیان بهتر و دفاع نوشت که بی سرانجامی سلام و آشفتگی کلام و پیروزی لشکر و حرامیان ظلام در آن آشکار بود. این آشفتگی کلام و پریشانی بیان، البته نه از ترس اراذل و اوباش قدرت، یا هتاکان باری به هر جهت، بلکه از آن سر است دکتر سروش به واسطه گلشیفته ناگهان با خویش روبرو شد که چون پیرانه سر آن جایگاه والایش در آزادگی علمی، و وجدان آرامش بخاطر دلیری در پرسشگری و گستردانیدن دانش، بیهوده و نابهنگام و از سر خبط و خطایی، اینگونه در کارزار با زیبارویی فتان در خطر نهیب دوستان، دشنام دشمنان و بدگمانی شاگردان قرار گرفت.

برای دکتر سروش سنجه بزرگی درد و درستی این نهیب ها و دشمنی ها و بد گمانی ها، نه نظر و شماتت و دشنام خلق، که نقد و چون و چرا خود با خویشتن بود که گریبان اش را به سختی گرفته و بر سر همه اندیشه ها و نوشته های پیشین اش بر زمین کوفته و بر او چنین تاخته که در پوستین دیگران افتادن و عیب شان را این چنین نمودن، با کدام یک از آموخته ها و آموزه های پیشین ات همساز و هم رای است؟! شگفت آنکه آن چهار بند هیچ نشانی از شیوه نگاشت نامه و نوشته و پاسخ های پیشین به مخالفان فکری و دشمنان سیاسی نداشت. در آن نامه‌ها و نوشته‌ها و پاسخ ها، خروش سروش واژه ها را به لرزه در می آورد و بی پروایی او گاه دوستان را هم برمی آشفت، هر چند غرور نهفته در آنها دل را از مهراش به طپش وامی داشت ولی عقل از مهابتش می ترسید و دل نگران، خاموشی و شکیب برمی گزید. ولی این چهار بند هیچ نشانی از آن خروش ها و بی پروایی ها و گردن به غرور و انکار برافراشتن ها ندارد. گلشیفته زیباروی با آن اندوه گنگ در چهره اش که بیش از حسرت و ترحم، پرسش و چرایی را برمی انگیزاند و درخشش چشمان راستگویش، دیگران را به جستن و یافتن جان و دل ناآرام و غمزده اش می خواند، سروش را به سوی نهاد و ضمیر خود فراخواند تا خویش را در ترازوی نقد خود نهد.

سروش در این چهار بند کوششی نافرجام و استدلالی بی سرانجام برای دفاع از خویش می کند. ایشان در میان تاختن بخاطر برهنه شدن گلشیفته -به عنوان امری غیراخلاقی یا رویدادی نابهنجار- و نادرستی ورود او به جهان سیاست که گویی گاه این نادرستی را بخاطر اهل هنر بودن او می داند و گاه بخاطر همان برهنگی، سخت سرگردان است و هیچ نمی تواند نه علت تاختن به برهنگی اش را روشن کند و نه استدلالی درست و منسجمی برای چرایی ممانعت او از ورود به سیاست را ارائه دهد.

نخست، آن عمل برهنگی را “عمل نامحترم از سوی شخصی محترم” می داند. سروش در این عبارت “عمل نامحترم از شخص محترم” جداسازی نگران کننده ای را به جا آورده است، که اگر چون ابزار فکری و ایدئولوژیک در دست قدرت قرار گیرد نتایج هولناکی در پی می تواند داشته باشد. چیزی که در اینجا به دست دکتر سروش روی داده است، تفکیک رفتارهای افراد از شخصیت آن با این هدف است که می توان به برخی از رفتارهای کسی که زشتش می دانیم بتازیم، بی انکه به شخصیت و هستی واقعی فردی و اجتماعیش آسیبی وارد شود! به بیانی به تمامی عوامانه، برای نمونه می توان به کسی دشنام داد، سرزنش و نکوهشش نمود و در برابر اعتراض او یا دیگران توجیه کرد که من صرفا فلان رفتار زشت او را سرزنش کردم و کاری به آبرو و جان و مال او یا به تعبیر سروش با شخصیت او نداشتم! بر این اساس آیا می توان این گونه نتیجه غیر قابل باوری گرفت که از نظر دکتر سروش شخصیت افراد پیوند چندانی با گزینش ها و کردارها و کنش های او که در حیطه اقتدار عقل سلیم برآمده از اراده و اختیار اوست ندارد؟ بر همین روال می توان انتظار داشت که یکی از مخالفین یا منتقدان دکتر سروش، مثلا با دست مایه قرار دادن نظر جدید او در باره قران و وحی در آن، او را نابخردی پریشان گوی بداند، و سپس او را از نوشتن و نقد و نظر برحذر داشته و وقتی با مخالفت دیگران روبرو گردد، بهانه آورد که آن نظر سروش در باره وحی، ربطی با شخصیت سروش ندارد، پس نظر اهانت بار او صرفا در باره همین نظر است نه در باره دکتر عبدالکریم سروش! چنین تفکیکی از این حیث می توان نتایج نگران کننده ای را بیافریند که می توان به کمک آن یک فعل قبیح و زشت کسی را بر سر دست گرفت و به بهانه آن بدنامش نمود، یا باور و علاقیش را نابود کرد و حتی زندگیش را ستانید و در پایان گفت، این دشمنی با شخصیت او نیست بلکه تنها آن فعل زشت را نکوهش کرده ام.

در بند اول دفاعیه سروش، فعل برهنه شدن گلشیفته توسط ایشان از حیطه اخلاق با نگاهی فلسفی بیرون رفته و آن را به حیطه هنجارهای اجتماعی که نسبیتی تمام بر آنها حاکم است می آورد. ولی درست در بند سوم این فعل را به عنوان فعلی قبیح در انظار عموم می داند که ایشان با آن سر مخالفت دارد، تا بدین گونه باز آن را به حیطه امر اخلاقی براند! این نخستین آشفتگی اندیشگی و مفهوم سروش در برابر چنین رویدادی است. ولی آنجا که به بهانه همین نابهنجاری یا فعل غیر اخلاقی ورود گلشیفته به جهان سیاست را بی سرانجام می داند، پای دکتر سروش را به گرفتاری و ستیزه ای فکری و فلسفی بی پایان می گشاید. فتوای دکتر سروش در باره رابطه برهنه شدن گلشیفته و عدم ورود به سیاست چنان ناشدنی و نابخردانه طرح شده است که حتی پس از تماشا و شنفتن همه ویدئوی تاختن به آن هشت نفر فعال سیاسی و مدنی در دانشگاه جورج تاون و خواند این بیانیه مدافعانه بعدی، کسی به درستی در نمی یابد آیا مخالفت سروش با گلشیفته برای ورود به سیاست از سر آن برهنه شدن است و یا ایشان و دیگر متحدان این خانم از ورزشکار یا هنرپیشه را از ورود به جهان سیاست منع می کند چون آنان را فاقد شرایط و شایستگی حرفه ای و مطالعاتی و پیشینه ای می داند؟ از سوی دیگر و مهمتر آنکه پیش تر هیچ استدلالی برای بیان و دفاع از مقدمه کبرای استدلال خود یعنی ناروایی ورود هنرمند ورزشکار و آنانی که سابقه و سبقه ی سیاسی ندارند به جهان سیاست را عرضه نمی دارد و یک راست به سروقت مقدمه صغرا و نتیجه آن استدلال می رود.

این چهار بند سروش را با شتاب و شدت گرفتار خودش می کند. چه ایشان اگر فعل برهنگی گلشیفته را یک نابهنجاری اجتماعی بداند، به خوبی باید بداند هنجارهای اجتماعی در هر بستر اجتماعی و وضعیت تمدنی سریع تر از ارزش ها تغییر می کنند و داوری برای نابهنجاری برخی از کنش های اجتماعی بستگی به عوامل گوناگونی دارد که نمی توان صرفا بر اساس نظرگاه خود، کنشی را کژروی یا نابهنجاری دانست. همچنین گاه پیش می آید که هر چند فعلی برای بیشتر مردم امری ناپسند است و دیگران را هیچ به آن نمی خوانند، ولی وقتی مردمی با انجام آن از سوی برخی از افراد از جمله چهره های شاخص هنر و ورزش روبرو می شوند، چشمان خود را بر آن بسته و از کنار آن عبور می کنند. گویی دکتر سروش به این امر واقف هستند که در بند دوم و بلافصله، همه دیدگاه ها در باره فعل گلشیفته را به دو دسته تقسیم می کنند؛ گروهی مخالف که آن برهنگی را زشت می دانند و گروه موافق که او خود را از مخالفین چنین امری می داند. ولی دکتر سروش فراموش می کند، داوری در باره زشتی بودن فعل کسی، هرگز مجوز تاختن به آن را صادر نمی کند. این همان قاعده معروف است که ایشان با آن بسیار آشناست؛ “از هیچ استی، باید بیرون نمی آید”، و نمی توان به صرف زشت دانستن کاری، بلافاصله نقد و نظر خود را در باره آن گفت حتی اگر در عرصه عمومی انجام گرفته باشد. از دکتر سروش این را به دیده باید داشت که پیش از تاختن به گلشیفته، به کنشگری انسان و عاملیت او را در گزینش و معنادهی به کنش خود در موقعیت های مختلف و همچنین اهمیت معناسازی دیگر کنشگران اجتماعی به یک کنش و موقعیت آن که یکی از یافته های بزرگ رویکرد تفسیری و تفهیمی است، به یاد می آورد و یا به مفروضات، آموزه ها و هشدار فلسفه پدیدارشناسی که یکی از عوامل بنیادین اندیشگی و فلسفی برای سوق دادن مدرنیسم به سوی پست مدرنیسم بود، توجه می نمود، تا چنین بی محابا دست به داوری نمی زد.

اگر امر برهنه شدن گلشیفته را برای داوری به حیطه اخلاق وارد کنیم و آنگاه آن را در رابطه با کنشگری سیاسی این خانم در نظر بگیریم، حتی اگر “تئوری قبض و بسط” استاد در امر نقش پر رنگ علم و دانش و تجربه های پیشی در فهم و دیگرشدگی آن و یا فلسفه پدیدارشناسی را هم نادیده بگیریم، ولی مفهوم سازی های “اخلاق خادم و اخلاق مخدوم” و آموزه های این رویکرد برای بررسی رفتار دیگران که توسط دکتر عبدالکریم سروش ساخته و پرداخته شده است، گریبان سروش نازنین را می گیرد که هر کردار و در اینجا فعل اخلاقی یا ضد اخلاقی را باید در سایه اهداف و اماج بلند و آرمان های دیگر ببینیم و داوری کنیم. پس نتیجه آنکه با توجه به آنچه دکتر عبدالکریم سروش به ما پیش تر آموخته است، آن رفتار گلشیفته در سایه و معطوف به اهداف و آماج دیگر، چیزی نیست که به سادگی بتوان نکوهش اش نمود. برای تایید نظر دکتر سروش می توان از جامعه ایران نمونه های بسیاری آورد که پیوسته روی داده است و می دهد؛ زنان گاه به وسیله شکل پوشش خود و گاه با برداشتن روسری از سر، نسبت به بی عدالتی های جامعه ایران فریاد زده اند و همچنین در پیرامون ما بسیار روی داده است که کسی فلان کردار یا عادت زشت را دارد ولی چون آن کردار زشت برای خود او و دیگران آسیبی ندارد و چون او در مسیر ارجمند حق طلبی یا فلان کار خیر قرار دارد، می توان از آن رفتار یا عادت زشت اش گذشت و نادیده گرفت. فعل برهنه شدن گلشیفته در چارچوب اهداف حرفه ای ایشان که با زندگی او رابطه مهم دارد، قابل فهم می گردد و هر گونه داوری احتمالی -اگر کسی خویش را برای چنین کاری محق بداند- می بایست در این بستر و وضعیت به انجام رسد.

این نوشتار باید بر روی مقدمه کبرای استدلال مستتر در آن ویدئو و این چهار بند به موشکافی بایستد. آن مقدمه کبری بیان می کند عرصه کنشگری سیاسی در حد هماهنگی سازی و رهبری و ارائه برنامه و شیوه و راهبرد، عرصه ای نیست که هر کسی بدون پیشینه یا پشتوانه مطالعاتی و فعالیت های سیاسی فردی و گروهی به آن گام نهد. این مقدمه برای نجات خود از بی آبرویی گاه خود را در جامه ی تخصص و فن فرومی کند تا با چنین بیان و صورت بندی مقبول افتد: سیاست و فعالیت در آن در قامت رهبر یا ارائه دهنده راهکار و راهبرد و برنامه، علمی است پیچده و نیازمند مطالعاتی مستمر و البته دانشگاهی است، که ورود افراد فاقد این توان و شایستگی به آن حیطه را بشدت محدود می سازد. اگر با این بیان چنین درافتاد که در تاریخ همه سیاسیون موثر دارای تخصص و مطالعات دانشگاهی نبودند، به سرعت از ادعای نخستین عدول کرده و صرف داشتن مطالعه و اندیشه و سابقه فعالیت فردی و گروهی را به عنوان شاخص ورود افراد به این عرصه را پیش می کشد. چنین رویکردی اگر از اتهام نگاه گزینشی و ابزاری اش رهایی یابد -که البته دشوار است- البته هرگز نمی تواند از خویش به شکل استدلالی و علمی دفاع کند، چه، هستند کسانی که در میدان راستین مبارزه و کنشگری سیاسی همه زندگی خویش را درباخته و نقش موثری در ادامه جنبش و خیزشی داشته اند، ولی از این شاخص ها بهره ی چندانی ندارند. رسوایی چنین نگاهی زمانی است که از مردم و عموم و عوام می خواهد با ورود به میدان مبارزه راهبردها و شیوه ها مبارزه را برای اهداف آنها عملی کرده و رهبران را یاری کنند و حتی بدون ترس هزینه های آن را با هم پرداخت نمایند. چنین وضعیت بغرنج و آزار دهنده ای در اندیشه ها و یافته های مکتب فرانکفورت یا مکتب انتقادی در حد اعلای پاتوارگی (تضاد و تناقض) خود است؛ آنجا که نئومارکسیسم از سویی برآن است بر توده مردم برای مبارزه، تغییر، ساختن دوباره جامعه حتی مدیریت ابزار تولید تکیه کند و از سوی دیگر جابجا در حمله به فرهنگ عمومی سرمایه داری، آن را عوام زده، بی ریشه و فاقد جدیت و اصالت برآمده از رنج علمی و پژوهشی و مطالعاتی می داند، چون توده و عوام را مخاطب خود قرار داده و برای آنها برنامه می سازد! وقتی دکتر سروش به افراد نامداری که از ورزش و هنر به سوی سیاست آمده اند، می تازد، دقیقا در همین موضع پاتوارگی (تناقض) انتقادیون نئومارکسیسم ایستاده است. شاید اگر دکتر سروش شتابی برای تاختن به آن هشت نفر مخالف گرد آمده در دانشگاه جورج تاون نداشت، در زمانی که آنان هوس رهبری تشکیلاتی و سودای ارائه راهکار و طرح و برنامه را داشتند این فرصت دست می داد و انگاه دکتر سروش می توانست بدون در غلطیدن به تضادها و تناقض ها، به نقد آنان با معیارهای نسبتا روشن و قابل قبول بپردازد؛ چه رهبری تشکیلاتی و اراده راهکار و برنامه و راهبرد، دقیقا نیازمند مطالعه و پیشینه سیاسی است. آنگاه که سروش به گلشیفته پند می دهد که دامن از سیاست برچیند، شاید نمی داند با آن دلایلی که برای چنین اندرزی در ذهن خود دارد، باید بسیاری را حتی از رای در صندوق انداختن هم نهی شوند، چون بدون اگاهی و تامل لازم چنین می کنند، و باز با چنین پند مبتنی بر چنین دلیل و علتی، یکسره با دموکراسی هم می تواند سرستیزه داشت، چه بسیاری از منتقدان دموکراسی با توجه به همین عوام زدگی و نقش توده در آن، با آن مخالفت می کنند.

دلیری نقدی که از آموزگارانم از جمله دکتر سروش آموخته ام، مرا وامی دارد همچنان به نقد و چالش این چهار بند دفاعیه سروش پافشاری کنم. دکتر سروش در بند چهارم علت داوری آن فعل برهنه شدن گلشیفته را آن می داند که آن عمل در انظار عمومی روی داده است و چون چنین است، او و احتمالا دیگران حق دارند در باره ی آن کار نظر خود را بگویند و داوری کنند! نمایش برهنگی گلشیفته در نشریه های هنری و سینمایی بوده است. از سوی دیگر بدیهی است و می توان انتظار داشت این گلشیفته و بسیاری هنرپیشه گان چون او، بخاطر فن و پیشه خود، در فیلم هایی که ایفای نقش می کنند برهنه شوند و حتی نمایش های آمیزش گونه و عشق بازی را بازی کنند. اگر آن عکس و تصویر برهنه شدن در انظار عمومی است و موجب تقبیح و سرزنش، پس این بازی و نقش آفرین ها هم نیازمند داوری این چنینی است و به طریق اولی بخش بزرگی از هنر و ورزش و حتی عرصه های عمومی زیستن نیز باید اینگونه مورد نقد و چالش قرار گیرد. روشن است که این نقد و نوشت، هرگز نمی خواهد و نمی تواند با نقد چنین شیوه ها و نمایش ها و سبک های زیستنی مخالفت کند، ولی آنچه که سروش را در دشواری و تنگنا می اندازد آن است که اقلا تا کنون به نقد این فرهنگ و سبک زیستن دستی نگشاده و شیوه نوینی را برای بررسی پا ننهاده ، از سوی دیگر رواداری، درون و حال را دیدن و برون و قال را وانهادن دکتر سروش و همچنین مبانی اندیشه لیبرال انتقادی او بعید است اجازه چنین کار و کوششی را به او بدهد.

دکتر سروش تقریبا بیشتر مردان، در برابر جنس زن و تنانگی او حیران، اندیشمند و در جستجوی پاسخ چرایی ها و چونی های خویش است. این نوشتار بر این نظر پافشاری می کند که شاید تمدن و فرهنگ بشری تا کنون واحتمالا برای همیشه، بعید است بتواند تکلیف خود را در ارتباط با زن و زیبایی و تنانگی او از سوی و از سوی دیگر آموزه های اخلاقی و فرامین دین و سنتی را به یاری علم یا فلسفه روشن کند؛ چه هیچ فلسفه اخلاقی نیست که بتواند بدون آویختن به کارکردهای اجتماعی، یا فرامین مذهبی یا تجویزهای سنتی و بدون لکنت زبان از اخلاقیاتی دفاع کند که رابطه با زن را که غیرمشروع می دانند، زشتی و بدی اخلاقی بداند. می توان از زشتی دروغ و دزدی و دغل گفت و استدلال کرد ولی کی می توان با همین اعتماد از زشتی و بدی رابطه با زنان بیرون از چارچوب های مرسوم سخن گفت. زن و تن او محور و کانون همه فرهنگ بشری است، و بشدت بر ذهن و اندیشه و روان بیشتر مردمان سنگینی می کند، هر چند برخی و شاید هم بسیاری گاه بر آنند به روی مبارک خود نیاورند و در باره آن خاموشی ساختگی پیشه کنند. سروش در باره زن تا کنون کم سخن گفته است و سخنان کنونی او نه یافته و نظر راستین او، که برآمده از سنت و مذهب و حتی فقاهت است. بهره بردن از مذهب و سنت و فقاهت البته پاسخی است به واقعیت وجودی زن انگاه که دیگر نمی توان در برابر او خود را به ندیدن و یا بی خیالی تصنعی زد و بناچار با چیزی که آغاز و انجام همه زندگی و فرهنگ است، می بایست روبرو شد؛ روبرو شدنی چنان سهمگن و دشوار که دچار هراس و ناتوانی می کند پس ناچار به دامان مذهب و سنت و عرفان پناه می برند. رابطه و نظر مردان در باره زنان بر پاتوارگی (تضاد و تناقض) بنیادینی استوار است؛ خواست و توان چیرگی آشکار بر او همهنگام با کشش و حتی وابستگی به زن که کمینه در خلوت و خفا مردِ سالار و سرور را در پای زن به زانو و تمنا درمی آورد. مردان در نهان و خلوت به پای کسی می افتند که در آشکار و بیرون، هر بار دیواری پیرامونش می کشند تا هم قدرت خود را نشانش دهند و هم نیازشان را به او. این رابطه پاتواره چندان آشکار نیست که بتوان با مفاهیمی چون زن ستیزی به آن پرداخت و با آن مخالفت کرد، بلکه چون آب روان در شکاف ها و روزن هاست تا راه خویش را گشاید و برود و مرد را دنبال خود کشد.

تلگرام
توییتر
فیس بوک
واتزاپ

13 پاسخ

  1. جناب نویسنده سعی کردی در بلاغت ادای سروش را دربیاوری راه رفتن خودت هم یادت رفت. لفاظی تهی و موج سواری فضیلت نیست. سروش لااقل شجاعت دارد بر طبق اصولش بنویسد و نقد کند

  2. اتفاقا در کلام اولیه سروش دفاع از گلشیفته است چرا که خود گلشبفته اقرار کرد که:
    “فریب اش داده اند و اگر به زمان قبل برگردد دیگر آن گونه لخت نمی شود”
    سروش گفت:
    “تا برهنه نشد راه اش ندادند”
    این کلام متضمن (اول)فریب از سوی کارگردانان است و این که گلشیفته فریب خورد…
    (دوم) و این که چه تضمینی است اگر بدون تامل و احتیاط و مشاوره وارد دنیای سیاست شود؛ از سیاسیون که بارها از اهل سینما در کار فریب خبره ترند؛ فریب نخورد!؟

    1. یکی از روش های زشت متاسفانه جعل نقل قول و بعد استناد به همان نقل قول جعلی است که متاسفانه در به اصطلاح روشنفکران ایرانی خیلی متداول است. روش متداول دیگر مغالطه های تکراری خصوصا مغالطه پهلوان پنبه است!
      از این نقل قول های بی سند و مدرک!
      خوب اگر اینطور است خود سروش هم قبلا در یک محفل خصوصی اقرار کرده است من یک احمق تمام عیار هستم و تمام نوشته هایم مزخرف است!
      اقای سروش که پیامبر علی اعظم یا معصوم نیست او هم اشتباه می کند

    2. گلشیفته گلشیفته بود و هست، با یا بدون لخت شدن.
      این لخت شدنش فقط برای شماها مهم بود.

      بقیه سیاست بازان آزمایش عدم فریب خوردن داده اند که اجازه ورود به دنیای سیاست گرفتند

      همین سروش مگه به خاتمی نمی گفت که «می روی و از دامانت خون خلق می چکد» حالا خاتمی نماینده سروش شده؟

      اصلا همین رییس جمهور اوکراین نیست که بازیگر هم هست و موی سرش به کل سیاست مردان ایران می ارزه؟

      حالا شماها نگران فریب خوردن گلشیفته شدین؟ اصلا ما می خواهیم گلشیفته فریب بخوره. نماینده ماست.

    3. پروفسور قائدی عزیز، شما دارید بر خلاف مبانی سروش از او دفاع می کنید. نیاز به تامل و احتیاط و مشاوره برای ورود به دنیای سیاست لازم نیست،‌نیاز به توفیق برای نماز شب برای رهبری لازم است. تازه اون را هم خود سروش میگه برای خمینی نتیجه نداد.

    4. اصلا فرض می کنیم تمام حرف شما درست و یک نفر یک بار فریب خورد. آیا این دلیل میشه که هربار فریب بخوره و بنابراین نباید وارد هیچ عرصه ای بشه؟

    5. اگه کسی معیار رهبری مناسب را نماز شب خوندن بدونه زیاد بیس مناسبی نداره که بخواهیم در مورد فریب خوردن باهاش حرف بزنیم

    6. برای کامل تر شدن بحث، اینجا الان یک مغالطه ای در حال رخ دادنه.

      شما دارید می گید که آن چه که مطابق یک ارزش فردی «فریب خوردن» نامیده میشه، می تونه منجر به «فریب خوردن» مطابق ارزش جمعی بشه. در حالی که حوزه ارزش فردی و جمعی جداست.

      لخت شدن به دلیل فریب، از لحاظ شما فریب خوردنه و نه برای همه. برای خیلی ها اصلا فریب نیست. یک انتخاب ساده است.

      شما می تونید بگید گلشیفته نماینده عده ای از مسلمان ها نیست (چون برای مسلمان‌ها پیشنه مهمه) ولی نمی تونید بگید نماینده ایرانی ها نمی تونه باشه.

  3. – این که “سیاست و قدرت پیوندی تنگاتنگ با منافع بدیهی وحقوق راستین و نخستین آنان دارد” چرا پنداشتی زهرآلود است؟ آیا سیاست و قدرت زندگی اجتماعی و فردی ما را تحت تاثیر قرار نمی دهد؟

    – آن چه که سروش شاید نخواست از انتقادها و اعتراض‌ها بیان کند، اعتراض به ویژگی بنیادین دینی ای بود که البته در سروش هم جاری است. همه انتقادها به این بود که دین (و البته هر ایدئولوژی) حق آزادی انتخاب، فهم و عمل برای اشخاص قائل نیست و حرکت سروش برخاسته و منادی این دیدگاه بود. اصلا بحث این نیست که انتخاب گلشیفته از نظر سروش، من و شما درست است یا نه. مهم این است که ما به عنوان یک فرد در جامعه حق نداریم ارزش خود را برای دیگران هم ارزش بدانیم. ما باید برای دیگران حق انتخاب و آزادی عمل قائل باشیم همانطور که دیگران هم تفکرات و اعمال سنتی و مذهبی ما را تحمل می کنند. انتقادها و بیشتر ابراز تعجب همفکران سروش، از این بود که دیدگاه بنیادین دینی که ارزش فردی را ارزش اجتماعی معرفی می کند در سروش جاری است و سروش هنوز دین را از حوزه اجتماع به حوزه فرد محدود نکرده است.

    – این که سروش حق آزادی بیان به طور مبسوط قائل نیست حرف جدیدی نیست. او در نقد کتاب پندار خدا و جاهای دیگر هم می گوید که آته ایست ها و دگرباشان جنسی حق ابراز وجود ندارند. پس سروش بر قاعده خود رفتار کرده است و این گونه نیست که فکر کند « آن جایگاه والایش در آزادگی علمی، و وجدان آرامش … اینگونه در کارزار با زیبارویی فتان در خطر نهیب دوستان، دشنام دشمنان و بدگمانی شاگردان قرار گرفت».

    – اصولا این خاصیت دین است که با معرفی ارزش، مانع آزادی می شود و این مشکل سروش نیست، مشکل دین است، دینی که قلمرو عملش از حوزه فردی به حوزه جمعی گشوده شده است و بدون آن که میزان و معیاری عقلانی داشته باشد، افراد و اعمال آنها را وابسته به سلیقه متدینان ارزیابی می کند.

    – این که نویسنده می گوید «نتایج هولناکی» حاصل می شود اگر با «تفکیک رفتارهای افراد از شخصیت آنها … به برخی از رفتارهای کسی که زشتش می دانیم بتازیم، بی انکه به شخصیت و هستی واقعی فردی و اجتماعیش آسیبی وارد شود»، و یا این که «نمی توان به صرف زشت دانستن کاری، بلافاصله نقد و نظر خود را در باره آن گفت حتی اگر در عرصه عمومی انجام گرفته باشد» و استدلال‌های بیان شده کاملا اشتباه است. در جامعه هرکس حق دارد از دیگران انتقاد کند و اصلا رفتارهای افراد مورد نقد قرار می گیرد و این نقد و پاسخگویی سبب رشد جامعه می شود. آیا سروش حتی اگر اولین نفر بود که اطلاع از برهنگی یک شخص می داد، آیا تاثیری در شخصیت آن شخص یا برداشت جامعه از آن شخص دارد؟ این تابوی شخصیت اجتماعی و فروخوردن سخن به خاطر حفظ آبرو و منافع دیگران، شفافیت جامعه را زیر سوال می برد و مانع رشد اجتماع است. شما انتقاد می کنید، اگر انتقاد درست بود شخص خوشحال می‌شود چون می تواند پیشرفت کند. اگر انتقاد نادرست بود، نگرانی ای برای ناراحتی وجود ندارد. مه فشاند نور و سگ عو عو کند …. . اصلا مهمتر اینه که ما نمی توانیم از افراد بخواهیم صحبت نکنند. این حق افراد است که انتقاد کنند و خردورزی جامعه را پیشرفت دهند.

    – نویسنده هم در دام تعمیم ارزش فردی به اجتماع افتاده است، انجا که می گوید « کسی فلان کردار یا عادت زشت را دارد ولی چون آن کردار زشت برای خود او و دیگران آسیبی ندارد و چون او در مسیر ارجمند حق طلبی یا فلان کار خیر قرار دارد، می توان از آن رفتار یا عادت زشت اش گذشت و نادیده گرفت. فعل برهنه شدن گلشیفته در چارچوب اهداف حرفه ای ایشان که با زندگی او رابطه مهم دارد، قابل فهم می گردد ». با این که نویسنده نیت خوبی دارد ولی این خیلی بهتر بود که قبل از این که ایشان سعی در ماستمالی کردن (و ربط دادن عملی به حرفه شخص ، گویا که همه باید برهنه شوند تا دیده شوند) داشته باشد، توضیح می داد که چرا تمامی اعمال دیگران باید از دیدگاه ما درست باشد؟ چرا ما باید خودمان را مسئول ارزیابی درستی و نادرستی کارهای دیگران بدانیم؟ آیا ما نمی توانیم با کسانی که خلاف نظر و دیدگاه ما زندگی می کنند زندگی کنیم؟ آیا حتما باید خدای من (بخوانید برداشت من از خدا) دیگران را تایید کند تا آنها را محق و انسان بدانیم؟

  4. درود یاران جان:
    زمانی خاتمی رییس جمهوری ایران در کشوری اروپایی مجسمه ها ییی برهنه
    که برهر کدام لنگی وعبایی پوشانده بودند را .حتا سینه های نماد باشگاه ورزشی که
    حیوان موضوع افسانه های کهن که در حال شیر دادن به توله هایش بود رابا پارچه ای
    پوشانده بودند و باعث تمسخر وتفریح عده زیادی شد را بیاد داریم .
    بعد از مواجهه دین جدید با ایران که فرهنگی دیرینه داشت پاره ای از حقایق
    تاریخی مانند ازدواج با کودکان را می بایست اصلاح نمود .موارد دیگر رابا دستکاری
    وجابجا کردن کلمات یا معنانی عجیب وغریب ویا قوی وضعیف ومتواتر وغیر متواتر ووو
    دسته بندی کردند و گمان داشتند که حل شده اما می باید برای ازدواج با کودک حتا
    شیر خواره فکری میشد .پس در پی آن شدند که قبح زدایی وهمه گیر شود تا دیگر
    گزکی دست دجمن نماند لذا سعی وافر شد تا با نوزادان نکاح کنند ودر رساله ها به
    ترویج آن بپردازند غافل از دجمن جدید وپر قدرتی به نام علم که قد برافراشته و
    سفت وسخت ثابت می کند که هیهاد این خلاف قانون خلقت است ومحکو م حتا
    اگر بزرگانی مبادرت نمایند.در همین باب داریم کسانی را که در جوانی امکان ازدواج
    با همسن را نداشته ودر پیرانه سر حرمسرایی از زیباترین دختران را صاحب شده اند.
    ولاجرم تمام حواسشان به انتظام ونگهداری این زنان جوان که دچار شوهری تا
    چهار برابر سنشان است شده اند.بنا بر روایات نیز اغلب امر ونهی هایی که اکنون
    زنان را گرفتار کرده دلیلی بجز آن ندارند. همان گونه که می بایست به مجسمه
    سازان ونقاشانی که زنان ومردان حتا خود خدا را برهنه پرداخته اند هشدار داد نه
    بر آن لنگی کشید لذا باید به الله که خود سازنده بدن زن است اعتراض نمود نه
    دارنده آن بدن که شاید وی کوچکترین نقشی در خلقش ندارد.از طرف دیگر مگر
    شخص الله پیمانکار شوهر زنان زیباست که صرفن برای خوشحالی صاحب کار
    (همان شوهر)نقشی زیبا بسازد .این جاست که می فرماید .خطا بود که نبینی
    روی زیبا را ..بجاست که سوفسطایان نیز در یابند که با دیدن هر زیبایی به
    آفریننده آن دست مریزاد گویند نه با فکر مریض کفر نعمت.اگر شرم گاهی بود
    چرا آن قسمت را اللهتان حذف نکرد. لابد شرم را او نمی داند وشما ودباغان میدانند.

  5. می شود گفت سروش یک نظر دارد که همه را با آن سرگرم میکند و یک عقیده دارد که آن را در حمله به گلشیفته بیان کرد
    از دید سروش چون او بیشتر از همه میفهمد باید ایشون تشخیص دهد و مردم هم پیروی کنند پس کسی مثل گلشیفته حق ورود به دنیای سیاست را ندارد

    1. اصولا این از دین بر می خیزد که عملا به شخص مقام خدایی داده میشه، چون هر شخص خدای خودش را فقط درست می دونه و فقط به اون پاسخگوست. اما مشکل از این جا شروع می شه که اون خدا همیشه صامته و در واقع طبق نظر شخص تفسیر میشه و بنابراین خود شخص خدا میشه. یعنی شخص در جایگاه خدای خودش هم می نشینه و برای همین حرف خودش را درست می دونه چون فکر می کنه اون دیدگاه خداست و این شکلی میشه که ما جامعه ای داریم که زیاد برای نظر و تفکر و و آرامش و آزادی بیان و حق انتخاب دیگران ارزش قائل نیستیم.

  6. دوست ارجمند ایکاش این مقاله را با بیانی ساده تر مینوشتید که خوانندگانی به غیر از دکتر سروش هم به آسانی به منظور شما پی میبردند.
    مسعود

دیدگاه‌ها بسته‌اند.

چهره‌ی مچاله‌شده از گریه و لابه‌ی بسیارِ او، بِرندی شده بود. بر بالای هر منبری که می‌رفت، در جمعِ هر جماعتی که می‌رفت؛ اشک‌اش دمِ مشکش بود. چشمِ جوانان مؤمن و انقلابی را خوب گرفته

ادامه »

سالها پیش که رهبر جمهوری اسلامی در بزنگاه انتخابات ریاست جمهوری ۹۶ جنجال سند آموزشی ۲۰۳۰ را به‌پا کرد در مطلبی با عنوان «اصولگرایان

ادامه »

توی یک عالم دیگری سیر می‌کرد. در عوالمی که به واقعیت راه نداشت. تک‌تک جمله‌هایی که بیان می‌کرد و سفارش‌هایی

ادامه »