سخنان اخیر جناب دکتر سروش در برنامه ۳.۵۹ دقیقه‌ای بی‌بی‌سی فارسی، در راستای همان نظریات جدید و بیانی دیگر از سخنان سابق ایشان است که چون در رسانه‌ای با مستمعین میلیونی پخش شده، مخاطبین میلیونی هم یافته و این قلم، همچون دیگران، به خود حق می‌دهد به چند نکته از تعارضاتی که چنین سخنانی با متن قرآن پیدا می‌کند در بندهای زیراشاره نماید:
در این نوشتار برآنم که «تاریخ نگری» و «تاریخی نگاری» دکتر علی شریعتی را طرح کنم و در حد لزوم و امکان مورد واکاوی و نقد و بررسی قرار دهم. این نقد و بررسی نه مریدانه است و نه دشمنانه بلکه تلاش بر آن است که نقاط قوت و احیانا ضعف دیدگاه ها و تحلیل های تاریخی نگرانه شریعتی مورد بحث و نقد و بررسی قرار بگیرد.
ضرورت بازخوانی و نقدِ میراث فکری گذشته انسان، تنها موجودی است که از خود برای نسل‌هایی که از پی می‌رسند، میراث به جای می‌نهد. تاریخمند بودنِ آدمی، بدون میراث، قابل تصور نیست. ما عملاً و قهراً و به طور مقدر،
طرح پیشنهاد شناسائی بیت‌المقدّس به عنوان پایتخت اسرائیل، که تاریخ و جغرافیا و سوابق فلسطین و حقوق فلسطینی‌ها و ملاحظات دیگر ملّت‌ها و جنگ‌هاشان بر سر فلسطین و بیت‌المقدّس و همچنین، به زور و تجاوز کشور شدن اسرائیل را به‌کلّ
زیتون: «موقعیت جهان سومی» عنوان گفتاری بود که داریوش آشوری برای یکی از «سلسله نشست‌های نظری پاریس» برگزید؛ این زبان‌شناس ایرانی، مهمان این دورهمیِ نظری بود که پایان هرماه با حضور جمعی از پژوهشگران و دانشجویان در پاریس برگزار می‌شود.
از آنجا که عموم شیعیان، ضمن دفاع و حمایت از صلح امام حسن، مشروعیت سیاسی خلافت و امارت او را مشروع و مجاز نمی‌‌دانند، از این رو در این جستار در این باب اندکی درنگ و تأمل رواست. دوم «داوطلبانه» بودن صلح و انتقال خلافت به معاویه به دست امام حسن.
وقتی کسی در بحث و فحص‌های خودش به تاریخیت چنانکه باید توجهی ندارد و تطور ایده‌ها در طول تاریخ را چندان جدی نمی‌گیرد و مولفه‌ای مثل تعبد را برای یک برساخته اجتماعی در نظر می‌گیرد، که گویی رابطه این‌همانی بین تعبد و دیانت برقرار است، به نظر من چنین کسی ذات‌گراست
«قائم مقام»، نام مستندی صددقیقه ای از زندگی و زمانه آیت الله منتظری است که طی بیش از سه سال، به همّت یک گروه مستندساز جوان با گرایش سیاسی نزدیک به جریان اصول گرا، تهیه شده است. این مستند، با
اول: انتخاب آیت‌اللّه منتظری به جانشینی رهبری • مستند در این باره تنها به نحو کلی به انتخاب آیت‌الله منتظری توسط مجلس خبرگان رهبری اشاره می‌کند، اما نه از فرایند آن، تعداد اعضاء و نه آراء نام می‌برد و
جدای از اصل صلح و واگذاری مقام امامت و خلافت به رقیب، آیا ایشان با معاویه بن ابی‌سفیان به خلافت بیعت کرده است یا نه. طرح این پرسش بدان دلیل است که در این باره برخی تردید کرده و حتی بدان پاسخ داده‌اند. البته در پی آن تحقیقی در باره اتهام مشهور همسرگزینی‌های پیاپی امام حسن و طلاق های فراوان او نیز ارائه خواهد شد.
این روزها شاهد سقوط آزاد ارزش پول ملی کشورمان هستیم بدون آنکه دولت ضعیف آقای روحانی بتواند راهکاری چاره‌ساز ارائه کند. دلائل مختلفی برای این سقوط توسط اقتصاددان‌های کشور عرضه شده است، اما به سه دلیل بیش از دلائل دیگر
در این جستار برآنم تا با وام کردن مفهوم «خرد» به روایت شاعر و حکیم خراسانیِ قرن چهارم، فردوسی، از ربط و نسبت آن با مفهوم «عشق» در سنت عرفان ایرانی- اسلامی سراغ گرفته، آنرا تقریر نمایم.
پایان گشودگی به ساحت قدس مرگ امر دینی، پایان حیات معنوی تأملی بر جایگاه متون مقدس در جهان معاصر دین و زیست دینی همواره یکی از ساحات بنیادین در فرهنگ و تمدن بشری بوده است. لیکن پرسشی که در اینجا
زیتون– در واپسین روزهای سال گذشته، انجمن «مباحثات قرآنی» میزگردی را به «نظریه رویاهای رسولانه» اختصاص داد. در این نشست، که ۲۳ اسفند ماه ۹۶ برگزار شد، محسن آرمین و امیر مازیار با حضور جمعی از قرآن‌پژوهان این نظریه را
مقدمه «جیرولامو ساوونارولا»، کشیش سرشناس در فلوانس بود. وی در آغاز یک واعظ ساده بود و برای وعظ و خطابه به دهات و شهرها سفر می‌کرد و مردم را به راه خدا دعوت می‌نمود، ریاضت می‌کشید، روزه می‌گرفت و در
آیا حسن بن علی از همان آغاز به جد در اندیشه مقابله نظامی با معاویه بوده است یا استراتژی صلح و سازش را برگزیده بود که قدم به قدم پیش برد؟ پرسش مهم دیگر این است که پیشنهاد دهنده صلح چه کسی بوده؛ امام حسن یا معاویه؟ شروط صلح کدامین بوده و دقیقا بین دو طرف قرارداد چه قول و قرارهایی نهاده شد؟ و بالاخره این که آیا امام حسن با معاویه به خلافت بیعت کرد؟ اصولا این صلح دقیقا و در عمل به چه معنا بود؟ آیا این اقدام صرفا به معنای کناره‌گیری و ترک جنگ بوده و یا صلح و بیعت با معاویه به طور ضمنی و ایجابی متضمن مشروعیت بخشیدن سیاسی به طرف مقابل نیز بوده است؟
(به‌مناسبت ۱۷ مارس / ۲۶ اسفند / سال‌روز وفات ابن خلدون) مقدّمه پیش از این، در مقاله‌‌ای مستقل، کتاب ابن خلدون و علوم اجتماعی: گفتار در شرایط امتناع علوم اجتماعی در تمدن اسلامی (طباطبایی، ۱۳۹۰) را از نظر نگارشی مورد
هنگامی‌که پروردگار ابراهیم را به کلمات بیازمود و او آنها را به اتمام رسانید پروردگار گفت: تو را برای مردم پیشوا قرار دادم. ابراهیم گفت: و ذریه‌ی من؟ پروردگار گفت: ستمگران را چنین عهدی نرسد. در نهم آذرماه گذشته، زنده‌یاد
گفته شده است که ما «ملت زنده کش مرده‌پرستی هستیم» و ضرورت دارد در «جامعه‌شناسی نخبه‌کشی» تامل کنیم. شک نیست غلو و گزافه‌گویی در باره درگذشتگان کاری بی‌حاصل است، اما آباد نگه‌داشتن مزرعه و خرمنی که گذشتگان احداث کردند و بهره بردن از محصول تجربه و تداوم تولیدات آنها شرط دوام و بقای یک ملت است.
یکم: چنین می‌نماید که از دکتر رضا داوری اردکانی، دعوتی به عمل آمده است تا در «نشست علم دینی» شرکت کند و داوری عذر آورده است که نه خود بدان‌جا می رود، نه کسی را می‌تواند بفرستد، چرا که «این
یکی از مبهم‌ترین فرازهای تاریخ هفتاد سال نخست اسلام، فراز مربوط به صلح امام حسن با معاویه‌بن ابی‌سفیان است که در سال ۴۱ هجرت اتفاق افتاد. چنان که می‌دانیم پس از احراز خلافت به وسیله علی بن ابی‌طالب در سال ۳۵ هجری، معاویه تنها امیر بازمانده از عصر خلفای پیشین (عمر و عثمان) بود که در آغاز، به دلایلی که در جستارهای قبلی بدان‌ها اشارت رفت، از بیعت و به رسمیت شناختن خلافت علی تن زد و پس از چندی با خلیفه رسمی و مشروع مسلمانان به نبرد برخاست و بانی جنگ خونین و پر تلفات صفین شد. در پی رخداد مهم حکمیت، معاویه مدعی خلافت شد و در شام عملا خلافت را بر عهده گرفت و پیکر واحد خلافت اسلامی به دو بخش عمده تقسیم شد. تکاپوهای امام علی برای تسلیم معاویه متمرد به جایی نرسید.
اصلاح طلبان ابزار عمده شان را در بافت اجتماعی ایران از دست داده اند و از آنجا که در حاشیۀ هستۀ سخت قدرت هستند و عموما در زمان معاصر به آن هسته دسترسی مسقیم ندارند، قدرت، سرمایه و توان تعامل لازم برای پیشگیری از فروپاشی فرهنگی را هم ندارند. در نتیجه، آنها دقیقا مانند رقبایشان یعنی اصولگرایان، کشتی شان به گلِ فروپاشی فرهنگی، خواهد نشست.
دیباچه: پرسشی امروزه طرح شده که اصولا الگوها ی زنانه مذهبی به چه کار زن امروز می‌آید و آیا این الگوها برای زن امروز پیام یا فایده ای دارند؟ کسانی بر این هستند که این الگو ها دیگر کارکردی ندارند
ادله‌ی اثبات هر جرم باید با احتمالات واقعی در چگونگی وقوع آن، رابطه‌ی منطقی و واقع‌گرایانه داشته باشد. آزار جنسی معمولا به گونه‌ای انجام می‌شود که کسی نمی‌تواند شاهد آن باشد. متجاوز معمولا در حضور دیگران به آزار قربانی نمی‌پردازد، لذا وقتی قانون از قربانی می‌خواهد که چهار شاهد برای اثبات آزار جنسی مورد ادعا بیاورد، در واقع از متجاوز حمایت می‌کند و فشار سخت‌گیری را بیش از متجاوز بر قربانی اعمال می‌کند. اثبات آزار جنسی صرفا با معرفی چهار شاهد توسط قربانی و یا چهار بار اقرار متجاوز، سلب حمایت قانونی از قربانی است؛ زیرا میان ادله‌ی اثبات جرم و چگونگی امکان وقوع آن رابطه‌ی منطقی و واقعی وجود ندارد. منشآ این اشتباه بزرگ آن است که در فقه و قانون مجازات اسلامی، «آزار جنسی» و «رابطه‌ی جنسی» رضایت‌مندانه یک‌سان تلقی شده اند.
«در بسیاری مواقع [در نظرسنجی‌ها] ایده‌های طبقات حاکم همانا ایده‌های حاکم هستند.» به تعبیر دیگر ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان آن چیزی را سنجیده که در واقع وجود ندارد. حجابِ شرعی فقط یک افسانه است؛ نه فقط برای «دختران خیابان انقلاب» بلکه برای سایر زنان و مردان انقلاب. آنچه هست، پوششی است دل‌بخواهی که برای تحقیر، سرکوب، کم‌تحرک‌کردن، بیمارکردن، و جنسی‌کردن زنان سرهم‌بندی شده است.
علیرغم فقدان دلیل بر اجبار بانوان به حجاب، چرا در جمهوری اسلامی ایران، حجاب اجباری شد؟ حتا بر مبنای نظر فقیهان قائل به وجوب حجاب و پوشش موی بانوان، هیچ برهان و دلیل شرعی بر اجبار بانوان به حجاب در
ایرانی‌ها درباره نامطلوب بودن وضع موجود خیلی زود به جمع‌بندی می‌رسند و همه اختلاف‌نظرها، اختلاف منافع و سلیقه‌ها را کنار می‌گذارند و دست به دست هم می‌دهند و مناسبات نامطلوب موجود را واژگون می‌کنند. اما زمانی که وقت جایگزینی نظم مطلوب می‌رسد نمی‌توانند تفاهم کنند و هر کسی به یک سمتی می‌کشد و نتیجه این شقاق این می‌شود که دوباره همان مناسبات قبلی به یک وضعیت بدتری برمی‌گردد. اگر از ما بپرسند که برای تغییر این وضعیت و رسیدن به نقطه‌ای که ما بتونیم سنگی را روی سنگی بگذاریم و یک ارتقا اعتلابخش در این جامعه پدید بیاوریم مناسب‌ترین نقطه عزیمت چیست…
جستارهایی در تاریخ هفتاد سال نخست اسلام – جستار بیست و نهم درآمد یکی از فرازهای مهم و قابل تحقیق و تأمل در قرن نخست اسلام، آمار سپاهیان حاضر در جنگها و به ویژه ارقام تلفات جنگی از دو سوی
چکیده: این مقاله گزارش مختصری است دربارۀ ماهیت یک استدلال استعلایی، مهم ترین هدف به کارگیری آن و کاربردهای گوناگون آن. در این راستا ابتدا سعی شده است مفهوم و ماهیت استدلال استعلایی برای خواننده روشن شود. به این منظور
مراجعه به آموزه‌های حکیمانه اومانیست‌های موحّدی چون جناب زرتشت و ابوالقاسم فردوسی و صورت‌بندی تلقی آنان از ممارست و حکمت عملی در دستگاه اخلاق فضیلت‌گرا، می‌تواند به تبیین نسبت میان سلوک معنوی و اخلاق هنجاری در دنیای مدرن بیانجامد
زیتون یک نهاد فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اندیشه‌ای مستقل است که به نهادینه کردن قرائت انسانی، اخلاقی و دموکراتیک از سنت ستبر ایرانی- اسلامی و برکشیدن رفتار توام با مدارا و تساهل در میان ایرانیان می‌اندیشد.
زیتون یک نهاد فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اندیشه‌ای مستقل است که به نهادینه کردن قرائت انسانی، اخلاقی و دموکراتیک از سنت ستبر ایرانی- اسلامی و برکشیدن رفتار توام با مدارا و تساهل در میان ایرانیان می‌اندیشد.
بازنشر مطالب با ذکر منبع آزاد است. ۱۳۹۴-1401