آیا آیت‌الله خامنه‌ای ترسیده است؟

زیتون ـ سولماز ایکدر: چنانچه از شواهد پیداست به‌رغم همه مشکلات اقتصادی گوناگونی که کشور با آن دست به گریبان است٬ آیت‌الله خامنه‌ای قصد عقب‌نشینی ندارد.

او در زمان اوج اعتراضات رسما اعلام کرد تغییری برای لغو تحریم‌ها صورت نخواهد گرفت و باید برای ادامه این شرایط مهیا شد.

گویا رهبر جمهوری اسلامی در طی مسیری که در پیش گرفته٬ ثابت قدم است اما این مسیر را بدون ترس طی نخواهد کرد؛ حتی شاید بتوان این روزها را ترسناک‌ترین روزهای «آیت‌الله» خواند.

دنیا به دشمنی با او و نظام تحت زعامت‌اش برخاسته است. طبقه‌ای که گفته می‌شد خاستگاه حامیان سنتی داخلی‌اش است، به خیابان‌ها آمده و مرگ او را خواسته‌اند و چهره‌ سیاسی مطرحی برای دفاع از او باقی نمانده٬‌ آن‌هایی هم که هستند٬ گویا حاضر نیستند سرنوشت خود را در گروی حمایت از «رهبر» بگذارند. حتی حوزه علمیه نیز تا پیش از اعلام رسمی و علنی رهبر جمهوری اسلامی از تصمیمی همچون افزایش قیمت بنزین انتقاد می‌کند و پس از تایید رهبری نیز در مقام دفاع برنمی‌خیزد و تنها دم فرو می‌بندد.

 مسئولیت‌پذیری از سر ترس

این اولین بار است که در طول دوران رهبری آیت‌الله خامنه‌ای او مسئولیت تام و تمام یک تصمیم را٬ در حالی که با اعتراض عمومی نیز مواجه شده٬ پذیرفته است.

رهبر جمهوری اسلامی در مواجه به اعتراضات سال ۸۸ معترضان را به شورای نگهبان حواله داد٬ در سال ۹۶ نیز گناه را برگردن سیاست‌های اقتصادی دولت انداخت و سال ۷۸ نیز مسئولیتی به گردن نگرفت.

این بار اما شرایط متفاوت بود. او از همان ابتدا مسئولیت تصمیم به افزایش قیمت بنزین را برعهده گرفت و از آن دفاع کرد.

شاید یکی از علت‌های اصلی این تغییر رویکرد نقش او در افزایش قیمت بنزین بود.

بیشتر بخوانید:

افزایش قیمت بنزین تصمیم رهبری بوده است نه سران قوا

بر اساس اخبار جدیدی هم که به دست «زیتون» رسیده ٬ آیت‌الله خامنه‌ای از اردیبهشت ماه امسال تا زمان اعلام افزایش قیمت بنزین، بیش از پنج بار از دولت خواسته بود تا به این کار اقدام کند.

در شرایطی که یکی از اعضای شورای عالی هماهنگی اقتصادی قوای سه‌گانه٬ یعنی رییس قوه قضاییه در پنهان و آشکار از تصمیم افزایش قیمت بنزین اظهار نارضایتی کرده، رییس‌جمهوری ابراز بی‌اطلاعی و عضو دیگر یعنی رییس مجلس هم سکوت پیشه کرده است٬ رهبر جمهوری اسلامی چاره‌ای جز به صحنه آمدن و دفاع از دستورش ندارد.

از سوی دیگر آیت‌الله خامنه‌ای در این دور از اعتراضات٬ با اعتراض کسانی مواجه شد که به صورت سنتی طبقه حامی جمهوری اسلامی بودند؛ یعنی مستضعفین.

سعید قاسمی٬ نظامی پیشین سپاه پاسداران٬‌ پیشتر در واکنش به اعتراضات سال ۸۸ گفته بود نظام باید از روزی بترسد که مردم شهر ری و اسلام شهر به میدان بیایند٬ ۲۵ آبان ماه امسال٬ همان روز بود.

سعید قاسمی٬ نظامی پیشین سپاه پاسداران٬‌ پیشتر در واکنش به اعتراضات سال ۸۸ گفته بود نظام باید از روزی بترسد که مردم شهر ری و اسلام شهر به میدان بیایند٬ ۲۵ آبان ماه امسال٬ همان روز بود.

رهبر جمهوری اسلامی نسبت به این موضوع خیلی سریع واکنش نشان داد تا به حامیان سنتی‌اش اثبات کند تصمیم به افزایش قیمت بنزین زیر نظر خود او صورت گرفته است.

حتی روز چهارشنبه ۲۹ آبان علی سعیدی، رییس عقیدتی سیاسی دفتر فرماندهی کل قوا، در یک سخنرانی خبر داد که آیت‌الله خامنه‌ای خود مسئولیت تمام هزینه‌های تصمیم گران کردن بنزین را پذیرفته است.

پیش از آن نیز تنها دو روز پس از افزایش قیمت بنزین و آغاز اعتراضات مردمی روز یکشنبه ۲۶ آبان، رهبر جمهوری اسلامی در درس خارج فقه خود از گران شدن بنزین حمایت کرده بود.

روز یکشنبه ۳ آذر محمود صادقی، نماینده تهران در مجلس در کانال تلگرامی خود اعلام کرد که در جریان اجرای افزایش قیمت بنزین، نمایندگان مجلس در صدد مخالفت با آن بودند، اما رهبر جمهوری اسلامی با ارسال یادداشتی به رییس مجلس خواستار عدم مداخله نمایندگان مجلس در این موضوع شده است.  

تا جایی که عباس عبدی٬ تحلیل‌گر سیاسی٬ تاکید کرد که اگر رهبری پا به میدان نمی‌گذاشت٬ دامنه اعتراضات خیلی گسترده‌تر نیز می‌شد.

او همچنین بارها تاکید کرد که باید صف بین معترضین و «اشرار» را از هم جدا کرد؛ آیت‌الله خامنه‌ای از صفت «اشرار» برای بخشی از معترضین استفاده کرد تا به حامیان معترض نظام این اطمینان خاطر را بدهد که در صورت برگشت به «آغوش نظام» با قهر و غضب مواجه نخواهند بود.

احیای کمیته‌ها برای فرو نشاندن ترس از آینده

آیت‌الله خامنه‌ای٬ رهبر جمهوری اسلامی٬ هفتم آذرماه در دیدار با بسیجیان فرمان تشکیل دوباره «کمیته‌های انقلاب اسلامی» را داد.

او از بسیجیان خواست تا در همه محله‌ها حاضر باشند. «مثل کمیته‌های انقلاب اسلامی در سال ۶۰ که در هر حادثه‌ای حضور داشتند.»

بیشتر بخوانید:

کمیته‌های انقلاب اسلامی اولین سازمان نظامی راه‌اندازی شده پس از انقلاب ۱۳۵۷ بود، که در تاریخ ۲۳ بهمن ۱۳۵۷ با پیام آیت‌الله روح‌الله خمینی تأسیس شد. کمیته انقلاب اسلامی در سال ۱۳۷۰ پس از تصویب قانون تشکیل نیروی انتظامی، منحل شد و با ادغام سازمان آن با شهربانی و ژاندارمری، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران تأسیس شد.
در شرح وظایف و مأموریت‌های کمیته انقلاب اسلامی چنین آمده:

مبارزه با عوامل و حرکت‌هایی که مخل امنیت کشور باشند، با هماهنگی وزارت اطلاعات.
همکاری با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در جهت مبارزه با عوامل و جریان‌هایی که در صدد خرابکاری، براندازی نظام جمهوری اسلامی یا اقدام علیه انقلاب اسلامی ایران می‌باشند.
گزارش اخبار و اطلاعات امنیتی واصله به وزارت اطلاعات و اجرای مأموریتهای امنیتی محوله از طرف وزارت اطلاعات.

اما چرا رهبر جمهوری اسلامی مجدد نسبت به وجود چنین نهادی احساس احتیاج کرده است؟ آیا بسیج و سپاه در کنار نیروی انتظامی برای تامین امنیت مورد نظر آیت‌الله خامنه‌ای کافی نیست؟

بر اساس آنچه از اخبار مربوط به اعتراضات اخیر ایران منتشر شده٬ ابعاد و میزان سرکوب وسیع‌تر از دوره دیگری از اعتراضات بوده است؛ بخصوص در مناطق جنوبی و غربی کشور.

در تهران نیز این بار برخلاف ادوار گذشته مردم شهرستان‌های غرب تهران از جمله قلعه‌حسن‌خان(شهر قدس)، شهریار و اسلامشهر بودند که به میدان آمدند؛ یعنی همان مناطقی که به صورت سنتی پایگاه حامیان نظام است. در شهر تهران نیز وضع به همین صورت بود.

این نقشه که در سال ۹۵ تهیه شده است٬ بیانگر میزان «احساس تعلق ملی» در محلات مختلف تهران است.

تنها سه سال پس از تهیه این نقشه مردم ساکن همین بخش‌های سبز رنگ برای اعتراض به خیابان‌ها آمدند؛ در بخشی که به طور  سنتی به هواداری از جمهوری اسلامی مشهور است٬ پررنگ‌ترین اعتراضات شهر تهران را شاهد بودیم. تنها در محله پیروزی بیش از ۱۰۰ بانک به آتش کشیده شد.

احیای کمیته‌های انقلاب اسلامی در کنار بسیج٬ می‌تواند به دلیل ساماندهی مجدد وفاداران سابق به نظام باشد. بخش‌هایی که به هر دلیل از کارایی نظام مورد حمایتشان سرخورده شدند و به دلیل فشارهای اقتصادی دست به اعتراض زده‌اند.

وفاداران فعلی نظام٬ عموما حداقل با بسیج محلات در ارتباط هستند٬ اگر قرار باشد اعضای کمیته‌های انقلاب با اعضای بسیج همپوشانی نداشته باشند٬ باید کسانی را به عضویت کمیته‌ها درآورد که طی سال‌های گذشته ارتباط سازمانی خود را با نظام از دست داده‌اند. همچنین کسانی که ضدنظام یا بی‌تفاوت نسبت به سرنوشت جمهوری اسلامی نیستند٬ اما برای دفاع از آن نیز سینه سپر نمی‌کنند.

احیای کمیته‌های انقلاب اسلامی در کنار بسیج٬ می‌تواند به دلیل ساماندهی مجدد وفاداران سابق به نظام باشد. بخش‌هایی که به هر دلیل از کارایی نظام مورد حمایتشان سرخورده شدند و به دلیل فشارهای اقتصادی دست به اعتراض زده‌اند.

احتمالا به گمان آیت‌الله خامنه‌ای ساماندهی این افراد در قالب کمیته‌های انقلاب اسلامی در کنار رسیدگی به ایشان محملی خواهد بود برای توجیه ایدئولوژیک آنها و تبدیل کردنشان به جان‌فدایان جدید.

در شرایطی که گزارش‌های نماینده اطلاعات سپاه به مجلس بیانگر این واقعیت است که اعتراضات آبان ماه «حوادث آخر نخواهد بود» و ممکن است اتفاقات مشابهی رخ دهد، بدون شک رهبر جمهوری اسلامی اطلاعاتی دقیق‌تر از آنچه با نمایندگان در میان گذاشته شده است، دارد٬ در نتیجه می توان حدس زد که احیای کمیته‌های انقلاب اسلامی در راستای جلوگیری از تکرار حوادثی مشابه در آینده است.

رهبر جمهوری اسلامی به حق از شرایط کشور در وحشت به سر می‌برد. او از یک سو با فشارهای کمرشکن اقتصادی و سیاسی بین‌المللی مواجه است٬ از سوی دیگر قصد حتی یک قدم به عقب برگشتن هم ندارد. پس لاجرم باید خود را آماده کند تا با مجموعه‌ای از اعتراضات مواجه شود.

آیت‌الله خامنه‌ای امید دارد که با این تمهیدات در اعتراض بعدی «مستضعفین» حداقل در این ابعاد و تعداد به میدان نیایند؛ اگرچه در جریان سرکوب معترضان آبان ماه امسال آن چنان مرز‌های خشونت و سرکوب درنوردیده شد که دیگر پرده‌ای از حرمت بین «مردم» و «حاکمیت» باقی نمانده است.