لشکریان دعا!

حسن یوسفی اشکوری

زمانی که مظفرالدین شاه قاجار امیربهادر را برای بازگرداندن علما از بست عبدالعظیم به تهران می‌فرستاد، فرمانی نوشت و داد دست امیربهادر و در آن فرمان، در جایی که به علما اشاره می‌کرد، نوشت علما که: «لشکریان دعا هستند . . .».

این روزها که پدیده شوم ویروس کرونا در ایران شایع شده و ملتی را در بیم و هراس فروبرده، بار دیگر این «لشکریان دعا» به حرکت درآمده و هر کس و ناکسی از روزن ارتجاع و قرون ماضیه سر برکرده و به رسم مألوف سنت‌گرایان برای مردم نسخه شفابخش می‌پیچد. یکی به زیارت عاشورا متوسل می‌شود و دیگری به آیه‌الکرسی و سومی به حدیث کساء و چهارمی به تربت امام و پنجمی به دعای امام کاظم و… فردی بازاری و تاجر طب اسلامی، در آغاز مدعی می‌شود مسلمانان از ابتلای کرونا در امان‌اند و بعد، افزون بر تجویز انواع دعا برای مؤمنان ولایی و متوسل به اهل بیت، رسما برای مردم و دولت چین نیز نسخه طب اسلامی می‌پیچد.

شماری از اینها، اصولا به دلیل «دارالشفاء» دانستن قم و حرم حضرت معصومه، با هر نوع قرنطینه و محدودیت محافل و شعائر مرسوم مذهبی مخالفت کرده و حتی بعضا این ویروس را توطئه غربی‌ها و از جمله رئیس‌جمهوری آمریکا می‌دانند که قصد دارند حرم اهل بیت و حوزه مقدسه قم را نابود کنند!

واقعیت تلخ این است که اگر به تاریخ برگردیم، نقش «حَمَله دین» و «عَمَله ارتجاع» (این تعبیر از شریعتی است) عمدتا چیزی جز اغراء به جهل و تحکیم خرافات به نام دین و تحمیق توده‌های مذهبی، هرچند با اخلاص ولی غافل و جاهل، نبوده است. البته نمی‌گویم تمام این اغواگری‌ها عامدانه و به انگیزه سودطلبی شخصی بوده و هست ولی، هرچه هست، این نوع خرافه‌پراکنی‌ها برآمده از نادانی‌ها و عملا در جهت اغفال ذهنی اهل ایمان مقلد عمل کرده و می‌کند.

بی دلیل نیست که در تاریخ اندیشه اسلامی، از همان آغاز تا کنون، هر مصلحی که در مقام خرافه‌زدایی از ساحت دین سخن گفته و تلاش داشته به اتکای علم و عقل و تجربه، چراغی برافزود و توده‌ها را از تقلید دور کند، با تهاجم سنگین همین عمله ارتجاع مواجه شده و سرکوب شده است. به ویژه در همین قرن اخیر جریان اصلاح دینی و اخیرا نواندیشان مسلمان که با انواع سرکوب و تخریب و اتهام مواجه شده و می‌شوند، جرم‌شان جز روشنگری نبوده و نیست.

نقش اساسی این عمله ارتجاع، تقابل دین و علم است و قرار دادن مؤمنان بر دو راهی انتخاب ایمان و یا علم و عقل و فرجام چنین تقابلی صد البته شکست مفتضحانه همین جریان است که البته گردی نیز بر دامن دین و دیانت معقولانه و عالمانه می‌نشیند که نشسته است. پیش از این، همین تجربه عبرت‌آموز در مغرب زمین تکرار شده بود. هرچند در همین قرن اخیر، دین‌داران عقل‌گرا و علم‌مداری چون طالقانی و بازرگان و دیگران، برای رفع تعارض علم و دین کوشیده و موفقیت‌هایی نیز داشته‌اند، ولی اکنون برخی از عمله ارتجاع از گورهای تاریخی خود خارج شده و با استفاده از ابزارهای حکومتی برای سنگرهای از دست رفته خود می‌کوشند و بار دیگر تحت عبای فریبنده حراست از ایمان مذهبی و احیای مفاهیمی چون دعا و توسل و توکل، دست اندرکار احیای ایمان جاهلانه و مقلدانه پیشین هستند.

مرا اکنون با این جماعت کاری نیست و نرود میخ آهنین بر سنگ و مجال پرداختن به موضوع پر چالش دین و علم و عقل نیز نیست. آنچه اکنون و در این شرایط حساس، به عنوان یک ایرانی مسلمان و مسئول، می‌گویم، این است که در قلمرو جامعه و سیاست و بهداشت و اقتصاد و مدیریت و… کار یکسره در دست مدیریت علمی و مدیران رسمی است و شرع و شریعت و بالطبع حمله دین در این میدان نه مسئولیتی دارند و نه نقشی می‌توانند داشته باشند. اهل ایمان و دین نیز مانند دیگران، به حکم عقل و شرع، تابع محض صاحبان تخصص و دانش لازم هستند و منطقا باید ضوابط علمی را رعایت کنند. به راستی اگر پیامبر و امامان شیعی در شرایط وبا و طاعون قرار می‌گرفتند، چه می‌کردند؟ آیا خود را مصون از ابتلا می‌دانستند؟ سنت آن بزرگان خلاف این را می‌گوید.

البته هر فردی می‌توانند وفق ایمانیات و باورهای شخصی خود به آموزه‌های دینی از جمله دعا و توکل به خداوند عمل کند و این‌گونه امور چه بسا موجب آرامش و امنیت شخص می‌شود، ولی هرگونه رهنمود دادن به بندگان خدا و آن هم به قیمت تعطیلی عقل و علم و تجربه، هم موجب وهن به دین است و هم موجب گمراهی مؤمنان و در نهایت چه بسا موجب فاجعه گردد. چنین مباد.

تلگرام
توییتر
فیس بوک
واتزاپ

7 پاسخ

  1. سلام .اقای اشکوری شما خودتان بهتر می دانید که این جدا سازیهای مادی ومعنوی نظرگاهی غیرتوحیدی وضد اسلامی وبر اساس منظق ارسطویی است که متاسفانه در حوزه علمیه هم نفوذ دارد .ولی در بینش توحیدی اصیل خداوند به همان اندازه که در یک گل ودرخت و جویبار حضور دارد در امور معنوی مانند ملائکه و روح هم حضور دارد.این جدا سازیهای شرک امیز ربطی به اسلام ندارد.شما نگاه کنید که پیامبر اسلام که دارای این همه کرامت و معجزه بود در همان حال بر بهداشت و اموری مانند مسواک زدن انقدر تاکید می کرد که حیرت انگیز است.اقای اشکوری عزیز در همین ماجرای کرونا هم باید قوانین مادی الهی مانند شستشوی دست ها و زدن ماسک را رعایت کرد و هم با قوانین معنوی الهی مانند دعا و زیارت عاشورا و صدقه از خداوند کمک خواست .هر دوسته قوانین مادی و معنوی از طرف خداوند ایجاد شده است ولی چون ما مکانیزم قوانین معنوی را درک نمی کنیم گاهی انها را انکار می کنیم و گاهی هم ممکن است به خرافات دچار شویم .در ضمن توجه باشید که همه متخصصان ارامش و عدم اضطراب را یکی از مهمترین موارد مبارزه با این بیماری می دانند و خودشما خوب می دانید که هیچ چیز مانند یاد خدا به انسان ارامش نمی دهد .به قول قران کریم الا بذکر الله تطمئن القلوب.به درستی که یاد خداوند دلها را ارامش می دهد.

  2. ” حقیقتِ تلخ ”
    دلم ز شکوه نمودن اگرچه بیزار است
    به سینه حرفِ نگفته ولیک بسیار است

    جوانی‌‌ام همه در فصلِ انقلاب گذشت
    و این بود آینده‌ام که بس اسفبار است

    مگر شعور ندارم خودم که جمله چنین
    امورِ من به یدِ مفتیانِ بی‌ عار است

    به روز عالم و ما در قرونِ وسطائیم
    که شیخِ طایفه دارای کهنه افکار است

    گلایه نیست رفیقان حقیقتی تلخ است
    نشسته اید و مامِ وطن سخت بیمار است

    حشیش و شیشه و تریاک می‌کند بیداد
    جوانِ کشورِ ما نشئه‌ای بی‌ آزار است

    از این وزیر و وکیلان که بر سرِ کارند
    نشان بده که یکیشان درست کردار است

    ز لطمه‌ها که همینان به مملکت زده ا‌ند
    به هر کجا نگری صد کرور آثار است

    بهر کدامشان دو سه تا شغل داده ا‌ند امّا
    مدیرِ لایقِ تحصیل کرده بی کار است

    به دادِ فقر کسی‌ نیست این میان برسد
    که پولِ نفت نصیبِ امیر و سالار است

    بیا که هموطنان یار و پشتِ هم باشیم
    در این شتا که درختِ قیام بی‌ بار است

    نگویمت که به پا خیز و اسلحه بردار
    نشان بده رگِ خشمت نخفته بیدار است

    ملامتت چه کنم هموطن چو می‌‌دانم
    که حرفِ جوخهٔ اعدام و چوبهٔ دار است

    به جای جای جهان عدل را نشانی‌ هست
    سوارِ گردهٔ ما ظالمی ستم کار است

    خدا به باورِ من ظلم را ندارد دوست
    خدای من دگر از ربِّ شیخ انگار است

    چه اشتباهِ بزرگی‌ که مرتکب شده‌ایم
    نه خلقِ ما به چنین حاکمی سزاوار است

    ز بس که دفترِ قانون مانده است متروک
    نشسته گرد به رویش هزار خروار است

    چه شد چه بر سرِ آزادی آمد ای یاران
    گمان کنم که همو در اوین گرفتار است

    امیدِ من که فرح بخشِ جان و دلها بود
    اسیرِ خانه به حصرِ چهار دیوار است

    به مدعی بگو ایدوست بر گواهی تاریخ
    درفش و تختِ ستم عاقبت نگونسار است
    *****
    احمدِ نیکبخت – اسفندِ ۱۳۹۸

  3. صحبت بجائی است، با کمی تعدیل و تبصره.
    علمای بزرگ دین و پیامبر و ائمه نیز به طبیب مراجعه میکرده اند و این در تاریخ مضبوط است.خرافه گرائی، چه تحت عنوان سنتی، و چه روشنفکری در جوامع وجود دارد. با هر نوع جهل و توهم علم و ژست علم گرائی، مثل مبارزه با خرافات باید مقابله کرد.

    و البته نماز و دعا و درخواست در درگاه خدا، جای خود را دارد. برای مبارزه با خرافات، تبیین جایگاه و مفهوم سلوک و عبادات دینی بایستی مسئولانه انجام پذیرد تا آنکه دین باوری و ایمان به خدا و دعا و درخواست در درگاه خدا، و حی و قیوم بودن و لا تاخذه سنه و لا نوم و نیز، هو قاهر فوق عباده، در منظومه اعتقادات دینی و توحیدی، خدشه دار نشود.

  4. ” مطلب صحیح و یاداشت بسیار بجایی بود ، کاملا منطقی وروشنگر بود .
    دست مریزاد …… اما مگر گوش شنوایی هم هست؟
    باید مردم خود خواهان خرافات نباشند تا زمانی که تقاضا هست ، عرضه هم میشود ، “

  5. مطلب درستی بود ولی این برای زمانی بود که این آقایان خودشان در حکومت نبودند. چهل است که از بهترین امکانات پزشکی در داخل و خارج کشور بهره میبرند و تکنولوژی مراکز علمیه شان با دانشگاه های برتر دنیا قابل مقایسه است. امکاناتی که دانشگاه های داخل به گردشان هم نمیرسد. چهل سال است که این قشر از علما، عمله حاکم و کاسه لیس قدرت و چپاواگران ثروت این مملکت هستند. پس همه این صحبت ها تنها نشخوار حاکم جایرشان هست چون درمانده هستند و توانایی کنترل این بحران را ندارند.

  6. با سلام و عرض ارادت. آنچه شما میگویید نه ضد دین است و نه ضد علم. بلکه واقعییت این است که در حال حاضر برای از بین بردن این ویروس نیاز به روش‌های علمی داریم. هیچ مشکلی نیست اگر کسی بخواهد دعا هم بکند که بدون شک در بهتر شدن روحیه مریض کمک میکند. اما روحاننیت ایران با استفاده از خرافات کلی از مردم بیگناه را به کشتن میدهند. کاری مشابه آنچه کشیش‌ها در قرن ۱۴ اروپا در مقابله با طأعون کردند. اما به نظر حقیر شما (و همه ما) با دو جناح در جنگیم؛ جناح خر مقدسین و جناح خر متظاهرین و یا بقول جناب واحدی با جهل مقدس.

دیدگاه‌ها بسته‌اند.

چهره‌ی مچاله‌شده از گریه و لابه‌ی بسیارِ او، بِرندی شده بود. بر بالای هر منبری که می‌رفت، در جمعِ هر جماعتی که می‌رفت؛ اشک‌اش دمِ مشکش بود. چشمِ جوانان مؤمن و انقلابی را خوب گرفته

ادامه »

سالها پیش که رهبر جمهوری اسلامی در بزنگاه انتخابات ریاست جمهوری ۹۶ جنجال سند آموزشی ۲۰۳۰ را به‌پا کرد در مطلبی با عنوان «اصولگرایان

ادامه »

توی یک عالم دیگری سیر می‌کرد. در عوالمی که به واقعیت راه نداشت. تک‌تک جمله‌هایی که بیان می‌کرد و سفارش‌هایی

ادامه »