زیتون ـ یلدا امیری: خبر سفر حسن روحانی به ژاپن حاشیه‌های بسیاری در رسانه‌های اصولگرا و وابسته به سپاه پاسداران داشت این رسانه‌ها از احتمال مذاکره با آمریکا نوشتند و آن را به خودکشی سامورائی تعبیر کردند. برخی رسانه‌های غربی نیز گمانه‌زنی کردند که احتمالا این سفر  برای رساندن پیامی به آمریکا، یا زمینه‌سازی مذاکره‌ای باشد. تا جایی که چند مقام دولت ایران چنین احتمالی را تکذیب کردند. 

البته ناگفته روشن بود که مطرح شدن بحث روابط ایران و آمریکا در این سفر گریزناپذیر است. روحانی در جریان این سفر یکی به نعل زده و یکی به میخ، از سویی از پیشنهاد جدید ژاپن برای شکستن تحریم ها سخن گفته و از سوی دیگر تهدید کرده که ایران از برجام خارج خواهد شد. 

خبرها در مورد گفتگو های حسن روحانی، رئیس جهور ایران و آبه شینزو، نخست وزیر ژاپن قطره چکانی منتشر می شود و با گذشت دو روز از بازگشت روحانی به ایران بخش هایی از گفتگوها منتشر شده است.

عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه در مصاحبه با شبکه «ان.اچ.کی» ژاپن گفته است: «ایران قصد دارد روابطش با ژاپن را مستحکم کند و همه راه ها را باز نگه دارد. این مشکل از تحریم های یک جانبه و غیر قانونی ایالات متحده آمریکا نشات می گیرد، در غیر این صورت روابط دو کشور خوب است.»

پیشنهادی برای شکستن تحریم‌ها

روحانی پس از بازگشت از ژاپن اعلام کرد که این کشور پیشنهاد جدیدی برای شکستن تحریم ها علیه ایران مطرح کرده است، او گفت: «هم ژاپنی‌ها و هم ما در زمینه شکستن تحریم یک پیشنهاد جدیدی داشتیم که در این زمینه با هم بحث کردیم و بنا شد رایزنی‌های دو کشور در این زمینه را ادامه دهیم. ژاپنی‌ها، اروپایی‌ها و دیگران در این زمینه فعال هستند که تحریم‌ها را بشکنند و پیشنهادات و راه حل هایی دارند که با هم در این زمینه رایزنی داریم.»

رئیس جمهوری ایران، ژاپن را کشوری با سابقه تحریم‌شکنی توصیف کرد و به خبرنگاران گفت: «ژاپنی‌ها اولین کشوری بودند که در زمان دولت مصدق، وقتی انگلیس نفت ایران را تحریم کرد، تحریم را شکستند.»

تهدید به خروج از برجام

روحانی در بخشی از سخنان خود با نخست وزیر ژاپن گفته است که اگر منافع ایران در توافق هسته‌ای با قدرت‌های جهانی تامین نشود، ایران ممکن است از برجام خارج شود. او گفته است ایرانیان سخت وارد مذاکره می‌شوند اما به توافق پایبند خواهند بود. ایران به تعهداتش در برجام عمل کرده و حتی پس از خروج آمریکا صبر به خرج داده است. اما بعد از این صبر اگر ما ببینیم که از این توافق هیچ نتیجه‌ای عاید ما نمی‌شود و صرفا ناچار شویم بعضی از تعهدات خودمان را اجرا کنیم به طور طبیعی تصمیم بعدی ما ممکنه ادامه این تعهد نباشد.

روحانی همچنین گفته است: «ما در زمینه این که با آمریکا بتوانیم راجع به مسائلمان بحث کنیم مشکلی نداریم، جز اینکه آنها باید از مسیر خطایی که در این یک سال و نیم رفتند، برگردند.»

ژاپن پول‌های مسدود‌شده ایران را آزاد کند

بر اساس گزارش‌ها روحانی از دولت ژاپن خواسته است که پول‌های مربوط به فروش نفت را که در بانک ژاپن مسدود شده آزاد کند. او در جمع مدیران ارشد ژاپنی گفت این پول‌ها به فروش نفت ما قبل از تحریم‌های آمریکا مربوط می‌شود و حق طبیعی ماست که این پول به ما برگردانده شود.

روحانی اشاره نکرده است که چه میزان از پول‌های فروش نفت ایران در‌ ژاپن مسدود شده است.

اعزام کشتی جنگی به منطقه

قبل از این سفر پیشبینی شده بود که نخست وزیر ژاپن قصد دارد در مورد حضور کشتی های ژاپنی در آب های منطقه با روحانی گفتگو کند. ۹۰ درصد واردات نفت خام ژاپن از خاورمیانه انجام می شود و این کشور نگران امنیت کشتی‌های خود است.

آبه شینزو در گفت‌‌وگو با حسن روحانی در باره استقرار یک کشتی جنگی این کشور  در منطقه توضیحاتی داده و افزوده است که این کشتی قصد پیوستن به ائتلاف دریای آمریکا نزدیک تنگه هرمز را ندارد. 

حسن روحانی تایید کرد که ژاپن قصد دارد یک کشتی تجسسی را به منطقه باب المندب و بخشی از دریای عمان اعزام کند. او تاکید کرد که از کشتی تجسسی ژاپن در خلیج فارس و تنگه هرمز استفاده نخواهد شد.

حسن روحانی نیز پس از این سفر تایید کرد که ژاپن قصد دارد یک کشتی تجسسی را به منطقه باب المندب و بخشی از دریای عمان اعزام کند. او تاکید کرد که از کشتی تجسسی ژاپن در خلیج فارس و تنگه هرمز استفاده نخواهد شد.

میانجیگری‌های بدون نتیجه

آبه شینزو، نخست وزیر ژاپن که در خرداد ماه امسال به تهران سفر کرده بود تلاش زیادی برای میانجیگری میان ایران و آمریکا کرد اما در دیدار با آیت الله خامنه ای با پاسخ منفی روبرو شد. دیدار مجدد رئیس جمهوری ایران و نخست‌وزیر ژاپن تحرکی دوباره در جهت تلاش برای حل مناقشه هسته‌ای جمهوری اسلامی و اختلافات با آمریکا بود. دیداری که به نظر نمی‌رسد نتیجه ای به دنبال داشته باشد.

امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، آخرین کسی بود که برای میانجی‌گری میان ایران و آمریکا تلاش کرد. نشریه فرانسوی لوموند روز شنبه ۳۰ آذر در مطلبی با عنوان «پرونده هسته‌ای ایران: شکست واسطه‌گری فرانسه میان ایالات متحده و ایران»، نوشت که دولت فرانسه به این نتیجه رسیده که در تلاش‌های خود برای وساطت میان واشنگتن و تهران با شکست خورده است.

این نشریه نوشته است که امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه برای بیش از دو ماه در تلاش بود تا دیداری میان رؤسای جمهور ایران و آمریکا ترتیب دهد و دو طرف را به توافق هسته‌ای و تلاش برای کاستن از تنش‌ها، متعهد کند، اما این رایزنی‌ها بی‌نتیجه ماند.

ماکرون تابستان امسال در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد به حسن روحانی گفته است که «برای رقص تانگو، دو نفر لازم است» و پاسخ شنیده است که «مذهبی‌ها تانگو نمی‌رقصند.»

به نوشته لوموند، ماکرون تابستان امسال در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد به حسن روحانی گفته است که «برای رقص تانگو، دو نفر لازم است» و پاسخ شنیده است که «مذهبی‌ها تانگو نمی‌رقصند.»

دولت تدبیر و امید که از همان ابتدا برنامه اصلی خود را برداشتن تحریم های بین المللی و خارج کردن کشور از وضعیت امنیتی اعلام کرده بود. با خروج آمریکا از برجام و افزایش فشار تحریم ها و سخت شدن شرایط زندگی مردم، در اعتراضات آبان ماه به امنیتی ترین دولت ۴۰ ساله اخیر تبدیل شد. حسن روحانی که ادعا می کرد حقوق دان است نقش سرهنگ را ایفا کرد، اما همچنان هسته سخت قدرت در جمهوری اسلامی در مقابل مذاکره با آمریکا مقاومت می کند و اجازه نمی دهد که روحانی تانگو برقصد.