بایگانی

یکی از مغالطه‌های رایج «توسّل به مرجع کاذب» (appeal to authority) است که در آن برای اثبات امری به کارشناس یا منبعی ارجاع داده می‌شود که صلاحیّت کافی برای اظهارنظر در آن باره را ندارد و در حقیقت نه تنها ادامه…

تعمیم (Generalization) یکی از نمونه‌های آشنای مغالطه است که در آن بخشی از نمونه‌های یک جامعه‌ی آماری به عنوان همه یا اکثریّت قاطع آن معرّفی می‌شود. نمونه‌ی پیش‌پاافتاده‌ی آن به ارائه‌ی چند نمونه محدود می‌شود که به نام «تعمیم شتاب‌زده» ادامه…

«بزرگ‌نمایی» واژه و رسم غریبه‌ای نیست. غالبا در محاورات روزانه و گفت‌وشنودهای معمولی برای جلب توجه به یک موضوع یا محور خاص، از بزرگ‌نمایی  استفاده می‌شود. مثلا وقتی چند دقیقه بیش از حد معمول منتظر کسی شده‌ایم می‌گوییم یک ساعت ادامه…

«پهلوان‌پنبه» یک مغالطه‌ی نسبتا رایج است. این مغالطه ظاهرا برای نقد یک مدعا یا گزاره به‌کار می‌رود، اما ناقد دلیلی علیه مدعای اصلی ارائه نمی‌دهد بلکه نسخه‌ی سست و ضعیفی را از آن تقریر می‌کند و سپس به رد آن ادامه…

حسن خمینی، نوه‌ی آیت‌الله خمینی، در دیدار با مدیران گزینش شهرداری تهران، گفته است: «نمی توان به بخشی از وصیت‌نامه امام خمینی مومن باشیم و به قسمتی از آن کافر» این سخن حسن خمینی تیتر اول یا دوم تعدادی از ادامه…

اگر شما هم مانند من و بسیاری دیگر که این توییت را منشن کرده‌اند، حال‌تان بعد خواندنش به‌هم می‌خورد، خراب می‌شود، خشمگین می‌شوید و یا نفرت وجودتان را فرامی‌گیرد، این یادداشت کوتاه را بخوانید تا به مغالطه‌ی پنهان شده در ادامه…

هرگاه به جای پرداختن به محتوای یک عقیده و سنجش دلایلی که برای آن ارائه شده‌ به خاستگاه روانی، ‌ایدئولوژیک، طبقاتی یا انگیزه‌های آگاهانه یا ناآگاهانه‌ی گوینده بپردازیم، ‌مرتکب مغالطه‌ی خلط انگیزه و انگیخته (argumentum ad hominem) شده‌ایم. گزاف نیست که این ادامه…

نقل است که چرچیل، نخست‌وزیر وقت انگلیس، در یک انتخابات میان‌دوره‌ای ادعا کرده بود که حزب ما پیروز می‌شود. از قضا حزب چرچیل در آن انتخابات رأی نیاورد. پس از شکست، چرچیل در جواب خبرنگاران گفته بود الان هم می‌گویم ادامه…

شاید کسی انتظار نداشته باشد که دروغ هم جزو مغالطات باشد ولی مغالطه‌ی دروغ (Lying Fallacy) یکی از رایج‌ترین مغالطه‌هاست که البتّه تشخیص آن از دروغِ ساده کمی دشوارتر است. این مغالطه معمولاً جایی صورت می‌گیرد که راست و دروغ ادامه…

هرگاه در جواب نقد نظری یا اعتراض عملی، معنای گفته‌ی پیشین خود را آن چنان عوض کنیم که هیچ نسبتی با معنای اوّل نداشته باشد و در ضمن ادّعا کنیم که از ابتدا همین نظر را داشتیم مرتکب مغالطه‌ی «تغییر ادامه…

یکی از رایج‌ترین انواع مغالطات منطقی،‌ مغالطه‌ی «تعمیم ناروا یا شتابزده» (hasty generalization) است. در این مغالطه، بررسی چند نمونه‌ی محدود یا نامتعارف از یک نوع به صدور حکمی کلّی برای آن نوع می‌انجامد. در واقع این مغالطه صورت اشتباه ادامه…

هیچ عملی نیست که دارای دشواری‌ها خاص یا پیامدهای ناگوار نباشد؛ آنچه ما را به انجام عملی ترغیب می‌کند محاسبه‌ی نفع و فایده‌ی انجام آن با هزینه‌ها و تبعاتش است. اگر کسی به بهانه‌ی مقدّمات یا پیامدهای جزئی از انجام ادامه…

دروغ (Lying) علاوه بر وجه اخلاقی‌اش یکی از مغالطات نیز به شمار می‌رود با این تفاوت که دروغ اخلاقی مطابقت‌نداشتن یک گزاره با اعتقاد گوینده است ولی دروغ منطقی مطابقت‌نداشتن گزاره با واقعیّت. البتّه اگر پس از یادآوری اشتباه‌بودن یک ادامه…

بعضی از مغالطات «مقام دفاع» به توجیه رفتار یا گفته‌ی پیشین شخص تعلّق دارند که «توسّل به معنای تحت‌اللفظی» (extensional pruning) یکی از آنان است. اکثر الفاظ به مرور و به‌خاطر تنوّع کاربردشان دارای معانی فرعی و زائدی می‌شوند که ادامه…

مبحث مغالطات بخشی کاربردی از دانش منطق برای همه‌ی کسانی است که به پرهیز از اشتباه و تفکّر سالم‌تر علاقمند باشند. منطق‌دانان حدود صد مغالطه را بنا بر استقراء شناسایی کرد‌ه‌اند و شرح داده‌اند. می‌توان از بسیاری از اشتباه‌های رایج ادامه…

اشاره: «ع.ایماگر»، نویسنده‌ی محترم  وبلاگ «ایمایان»، که در پرداختن به مغالطات هم دستی بر آتش دارد، در سه پست وبلاگی، نقدهایی بر سلسله یادداشت‌های ستون «مغالطات» زیتون نوشته است. به نظرم جالب و خواندنی آمد و با نویسنده هماهنگ کردم ادامه…

پذیرش مسئولیت حمله‌های تروریستی تهران به وسیله‌ی داعش، بهانه‌ای شد که  هویت قومی و مذهبی تروریست‌ها، در کانون توجه رسانه‌ها و افکار عمومی قرار گیرد. در میان انبوه کسانی که تاکید بیش از حد بر مولفه‌های قومی و مذهبی را ادامه…

حالت طبیعی این است که هر یک از ما اجازه دهد که وقایع و حقایق خارجی، بخشی از پیش‌فرض‌ها، پیش‌داوری‌ها و حتی داوری‌های او را اصلاح کند. یعنی اگر به واقعیتی برخوردیم که با پیش‌فرض‌های قبلی ما مغایرت داشت، باید ادامه…

در این یادداشت می‌خواهم به دو مغالطۀ متعارف در رسانه‌ها و بحث‌وجدل‌های زندگی روزمره اشاره کنم. یکی از آن‌ها مغالطۀ «توسل به اکثریت» است و دیگری«مغالطه توسل به دل‌سوزی و جلب ترحم». چه در مکالمات متعارف در فضای خانواده و ادامه…

امروزه با ظهور پدیده‌هایی مثل رسانه‌های جمعی که موجب افزایش سرعت و سهولت تبادل اطلاعات شده‌اند، افرادی که دانش و توانایی بازی با لغات و مفاهیم را دارند به راحتی می‌توانند به اذهان عمومی در راستای مقاصدشان جهت‌دهند. در این ادامه…

عبارت «اگر کسی از کسی بپرسد» که به ظاهر در محتوای توییت حداد عادل نقشی جدی ندارد، محور اختلاف‌ها، سوء‌تفاهم و سوء‌استفاد‌ه‌ها از مثال اصلی است. هشتگ «#این_سوال_است_یا_تهمت» در شبکه‌های اجتماعی، به خوبی استعداد این عبارت را در مغلطه کردن، نشان داد…

حکم جلب و احضار شبانه‌ی محمود صادقی، نماینده مردم تهران در مجلس دهم، مخالفان و موافقان زیادی پیدا کرد. غلام‌علی حدادعادل، رئیس مجلس هفتم، از معدود کسانی بود که در دفاع از عمل‌کرد قوه قضائیه وارد عمل شد و در ادامه…

وزیر آموزش و پرورش دولت یازدهم، در آستانه‌ی دومین استیضاح خود قرار گرفته است. هفته گذشته علی لاریجانی رئیس مجلس دهم، اعلام کرد که طرحِ استیضاح وزیر  به هیات رئیسه مجلس تحویل داده شده است . در این طرح آمده،  ادامه…

نقل است که وقتی خواجه نصیرالدین طوسی، همراه با سپاه مغول به فرماندهی هلاکوخان، وارد بغداد شدند و می‌خواستند آخرین خلیفه عباسی را بکشند، خواجه نصیر که عالمی دینی و فلسفه دان بود، دستور داد خلیفه را درون یک نمد ادامه…

خانواده آیت‌الله منتظری فایل گفتگویی را از او منتشر کرده‌اند که یک سند تاریخی است و کمک شایانی به مورخان و پژوهشگران تاریخ معاصر می‌کند. این فایل در جای خود نیز این امکان را دارد که به‌عنوان یک سند حقوقی ادامه…

اخیراً یک فایل صوتی منتشر شده  که حاوی گفتگویی است میان آیت‌الله منتظری و چند نفر از متصدیان اعدام‌های دسته‌جمعی سال ۱۳۶۷؛ این فایل می‌تواند  به عنوان یک سند تاریخی و  احیاناً حقوقی مورد استفاده قرار گیرد.محتویات این فایل صوتی،  ادامه…

افکار عمومی برای سیاستمداران از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و به همین خاطر اغلب تلاش می‌کنند آن را به نفع خود تغییر دهند و در این راه ابایی ندارند که از انواع مغالطات هم بهره بگیرند. از رایج‌ترین مغالطاتی که ادامه…

دولت یازدهم وارثِ بسیاری از سیاست‌ها و عملکردهای نادرست دولتِ دهم است؛ اما اگر کسی همه‌ی اتفاق‌های نادرستی را که در دولت فعلی رخ می‌دهد، ناشی از سیاست‌ها و عملکردهای نادرست دولت قبلی بداند، مرتکب مغالطه شده است. نام این مغالطه «علت ادامه…

در روزهای اخیر، افشای فیش‌های حقوقی با ارقام نجومی، به افشای دستمزدهای نجومی پزشکانِ دولتی هم تسری یافته است. وزیر بهداشت که خود یک پزشک است، به‌جای آنکه مشکل را بپذیرد و درصدد حل آن برآید، در گفتگویی با خبرگزاری خانه ملت، تلاش کرده است از این موضوع دفاع کند و برای قانع کردن ذهن مخاطب دلایلی بیاورد. اما ازآنجاکه یکجای کار می‌لنگد، در توضیحات خود مرتکب مغالطه‌های متعددی شده است.

عده‌ای از نزدیکان و بستگان آیت الله خمینی، هنگامی که از او یاد می‌کنند او را به جایگاهی فرا انسانی و غیرقابل دسترس می‌برند و متوجه نیستند که این جایگاه فرا انسانی، راه را بر هرگونه نقدی می‌بندد و در ادامه…